معرفی دوره
اصول فقه
آیا تاکنون اندیشیدهاید که چگونه فقیهان از میان انبوه آیات و روایات، حکم دقیق الهی را استخراج میکنند؟ مسیر رسیدن به این مهارت، از شناخت دقیق علم اصول فقه آغاز میشود؛ دانشی که منطق اندیشهٔ فقهی و چارچوب استدلال شرعی را سامان میدهد. دورهٔ «علم اصول فقه مقدماتی» با تدریس استاد فرهیخته حجتالاسلام امینیخواه فرصتی است تا گامبهگام با نظام فکری شهید صدر در حلقات اصول آشنا شوید و بنیانهای استنباط احکام را در قالبی روشن و تحلیلی بیاموزید. این دوره، نخستین حلقه از سلسله آموزشهای اصولی است که با زبانی روان و نظاممند، مسیر ورود به مباحث تخصصی فقه و اصول را هموار میسازد.
در طول این دوره، مباحث بنیادین از تعریف و هدف علم اصول تا موضوعاتی مانند قطع و ظن، دلالت لفظی، اوامر و نواهی، اطلاق و عموم، حکم تکلیفی و وضعی، علم اجمالی و اصول عملیه بهصورت تحلیلی و مستند تدریس میشود. استاد با روش خاص خود که تلفیقی از منطق شهید صدر و دقت بیانی علمای متأخر است، به تشریح مفاهیم میپردازد و با مثالهای فقهی روزمره، ذهن مخاطب را از مفاهیم انتزاعی به درک کاربردی سوق میدهد. این دوره نهتنها یک آموزش متنی، بلکه سفری در نظام استدلال دینی است؛ سفری که مخاطب را به فهم چرایی و چگونگی استنباط نزدیک میکند.
دورهٔ علم اصول فقه مقدماتی طراحی شده است تا نیازهای علمی و روشی طلاب، پژوهشگران علوم اسلامی و علاقهمندان به منطق فقه را بهطور دقیق پاسخ دهد. در فضای آموزشی حوزه، بسیاری از فراگیران در آغاز مسیر اجتهاد با پرسشهایی روبهرو هستند: تفاوت فقه و اصول چیست؟ حجیت در ادله چگونه شکل میگیرد؟ ملاک اعتبار ظنون و قطع در استنباط کدام است؟ این دوره با رویکردی آموزشی و کاربردی به این دغدغهها پاسخ میدهد. شرکتکننده در پایان دوره میآموزد که اصول فقه، زیرساخت عقلانی و منطقی فقه است و بدون تسلط بر آن، ورود به استنباط احکام شرعی ممکن نیست. همچنین شرکتکننده با سازوکار دلالت الفاظ، مفاهیم اوامر و نواهی، قواعد اطلاق و تقیید، نسبت عموم و خصوص، و مبانی علم اجمالی آشنا میشود و میتواند در مواجهه با متون دینی، از روشهای اصولی برای فهم مراد شارع استفاده کند. هدف نهایی این دوره، تربیت ذهنی نظاممند برای تحلیل ادله و تصمیمگیری دقیق در فضای استنباط است.
طلاب سطح یک و دو حوزههای علمیه که قصد ورود تخصصی به فقه و اصول دارند.
دانشجویان رشتههای الهیات، فقه و مبانی حقوق اسلامی.
پژوهشگران حوزهٔ استنباط و منطق فقه.
علاقهمندان به اندیشهٔ شهید صدر و ساختار نوین آموزشی حلقات اصول.
مدرسانی که بهدنبال روشی نظاممند برای آموزش مباحث مقدماتی اصول هستند.
طلابی که درصدد شرکت در درس خارج فقه یا اصولاند و نیاز به تثبیت مبانی نظری دارند.
شرکت در این دوره موجب میشود که فراگیرنده، علاوه بر شناخت تاریخی و تحلیلی علم اصول، توانایی تجزیه و تحلیل استدلالهای فقهی را نیز بهدست آورد. او میآموزد چگونه میان ادلهٔ شرعی تعادل برقرار کند، موارد تعارض را تشخیص دهد و از قواعدی مانند برائت، احتیاط و استصحاب برای حل مسائل فقهی استفاده نماید. فراگیرنده پس از اتمام دوره، نهتنها مفاهیم نظری را بهصورت ذهنی فرا میگیرد، بلکه میتواند در عمل، از آنها در تحلیل فتاوا و متون اجتهادی بهره ببرد. مهمتر از همه، او با شیوهٔ استدلالی شهید صدر و نگاه دقیق به زبان دین آشنا میشود؛ نگاهی که در آن فقه، محصول تفکر روشمند اصولی است نه صرفاً انباشت نقل و روایت.
مفهوم و هدف علم اصول فقه و تفاوت آن با فقه
معنای حجیت، قطع، ظن و شک در استنباط شرعی
مبانی دلالت لفظی، اقسام دلالت و نظریهٔ قرن اکید
تحلیل مفاهیم اوامر و نواهی و نقش آنها در تشریع احکام
شناخت قواعد اطلاق، تقیید و عموم در فهم نصوص
نسبت میان حکم تکلیفی و وضعی و تأثیر آن در فقه
درک عمیق از قاعدهٔ ضد، اجتماع امر و نهی و ملاک صحت عبادات
آشنایی با علم اجمالی، انحلال علم اجمالی، دوران بین اقل و اکثر
کاربرد عملی اصول عملیه (برائت، احتیاط، استصحاب، تخییر) در استنباط
ساختار آموزشی حلقهٔ اول شهید صدر و ارتباط آن با حلقات بعدی
دورهٔ علم اصول فقه مقدماتی (حجتالاسلام امینیخواه) با سایر دورههای مشابه تفاوتهای بنیادین دارد. نخست آنکه این دوره مستقیماً بر مبنای کتاب حلقات شهید صدر بنا شده است؛ متنی که نظام آموزشی نوینی را در علم اصول بنیان نهاده و میان دقت فلسفی و تربیت آموزشی تعادل برقرار میکند. استاد امینیخواه با تسلط کامل بر محتوای حلقات، مباحث را نه بهصورت صرفاً متنی، بلکه با تحلیل عقلانی و مقایسهای ارائه میکند؛ بهگونهای که فراگیرنده ارتباط ارگانیک میان مباحث را درمییابد.
دوم، روش تدریس در این دوره بر پایهٔ پیوستگی مفهومی جلسات است. از معرفی هدف علم اصول در جلسات آغازین تا بررسی دقیق علم اجمالی در جلسات پایانی، مسیر آموزشی کاملاً منطقی و تدریجی طراحی شده است. هر جلسه با مثالهای فقهی، پرسشهای تحلیلی و جمعبندی کاربردی همراه است تا ذهن مخاطب از حفظ صرف به تحلیل و درک ساختارمند ارتقا یابد.
سوم، سبک بیان استاد امینیخواه ترکیبی از روش روایی و عقلی است. او ضمن وفاداری به متن حلقهٔ اول، نکات تفسیری و کاربردی را برای انتقال آسان مفاهیم به زبان امروزی بازآفرینی میکند. این روش سبب میشود مباحث دشوار اصولی مانند مقدمات حکمت، اجتماع امر و نهی، یا ملازمهٔ عقل و شرع برای مخاطب قابل لمس و کاربردی شود.
چهارم، این دوره با تکیه بر منابع اصیل حوزوی و پرهیز از تکیه بر منابع خارج از سنت علمی، اصالت محتوایی خود را حفظ کرده است. ساختار ۲۷ جلسهای دوره، بهگونهای طراحی شده که هر بخش بهصورت حلقهای مکمل بخش قبل است. از «تعریف علم اصول» تا «اصول عملیه»، هیچ مبحثی گسسته یا ناقص ارائه نشده است.
در نهایت، وجه ممتاز این دوره در آن است که مخاطب را صرفاً با اصطلاحات آشنا نمیکند، بلکه او را وارد فضای واقعی استدلال فقهی و تفکر اجتهادی میسازد. دانشپژوه در پایان این مسیر، توانایی تبیین چرایی یک حکم، تحلیل نسبت میان ادله، و تشخیص مقام «بیان» از «عدم بیان» را پیدا میکند. به بیان دیگر، این دوره نقطهٔ آغاز بلوغ علمی در مسیر اجتهاد است؛ جایی که اصول فقه از نظریه به مهارت تبدیل میشود و ذهن طلبه به ابزار تفکر نظاممند مجهز میگردد.
تعداد دانشجو
۱,۴۳۵
مدت دوره
۱۲ : ۴۵ : ۲۳
امتیاز (۸ نفر)
۴.۴ از ۵
بارگذاری شده
% ۱۰۰
