مزاج شناسی

یکی از گام های آغازین تقرب الی الله، حل مشکل تغذیه و مزاج است. از بعضی از اساتید سیر و سلوک نقل شده است که در مقام تربیت، ابتدا به اصلاح مزاج فرد امر می کرده اند. از طرف دیگر، اصلاح جهات مادّی انسان -که از مهم ترین آن جهات، بدن او است- زمینه را برای رشد معنوی و باطنی او فراهم می کند.

از امام الحکما امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده است که ضمن روایتی فرمود:

...من صفی مزاجه اعتدلت طبائعه، و من اعتدلت طبائعه قوی أثر النفس فیه و من قوی أثر النفس فیه، سما إلی ما یرتقیه، و من سما إلی ما یرتقیه تخلق بالأخلاق النفسانیه، وأدرک العلوم اللاهوتیه، و من أدرک العلوم اللاهوتیه صار موجودا بما هو انسان دون أن یکون موجودا بما هو حیوان، و دخل فی باب الملکی الصوری، و ما له عن هذه الغایه معبر

هرگاه مزاج کسی صفا یابد، طبع او اعتدال می یابد و کسی که طبایع او اعتدال یافت، تأثیر نفس در او قوی می شود و کسی که تأثیر نفس در او قوی شد، به سوی چیزی که او را ارتقا می دهد، بالا می رود و هرگاه کسی به سوی آنچه او را ارتقا می دهد، رفت، به اخلاق نفسانی تخلق می یابد و علوم لاهوتی را درک می کند و چنین کسی وجودش انسانی می گردد و دیگر حیوانی نیست و داخل در باب ملائکه می شود و دیگر تغییر دهنده ای از این حالت برای او وجود ندارد.

حاصل روایت، این است که با صفای مزاج می توان به اخلاق حسن و ادراک علوم لاهوتی و از آن طریق، به انسان شدن [در مقابل حیوان بودن] دست یافت.

در این دوره هشت جلسه ای، سعی ما بر این بوده در این دوره کوتاه، نکاتی برای چهار مزاج بیان کنیم تا افراد با این مباحث آشنا شوند و ضمن تشخیص مزاج خود به صورت دقیق تر پیگیر شوند.