* شرح داستان قبض روح شدن فردی که برای فرار از مرگ به هند سفر می‌کند.

* در هر حالت که اجلِ انسان فرا رسیده باشد ملک‌الموت خواهد آمد و روح را قبض می‌کند.

* هیچ چیزی در زندگی به اندازه مرگ، قطعی نیست. گاهی بعضی مسائل احتمال است مانند احتمال فرزند صالح، اما گاهی  به یقین و قطعی است. مانند: مرگ.

* احکام و آداب مرگ چیست؟

* تفاوت این دنیا با دنیای آخرت در این است که: در این دنیا مشکلاتی که دچار می‌شویم را می‌توانیم رفع کنیم اما در آخرت نمی‌توان، و این بسیار دردناک است.

جلسه اول_مقدمه

احکام و آداب سفر آخرت

* توبه از جمله مواردی است که هر فردی باید قبل از مرگ انجام دهد.

* مثال بیان شده از شهید صدر در مورد بنده و مولا .

* خداوند می‌تواند بلافاصله بعد از ارتکاب گناه توسط انسان، او را عذاب دهد ولی به دلیل فضل و رحمتش فرصت توبه را به او می‌دهد.

* چگونگی ثوابِ نیت و عمل، از فرمایشات امام صادق (ع).

* تا چه زمانی امکان توبه وجود دارد؟

* مفهوم توّاب بودن خداوند.

* چرا توبه فرعون قبول نشد؟

* امام باقر(ع): تا زمانی که مرگ به حلقوم نرسیده است فرد می‌تواند توبه کند.

* توبه از گناه واجب فوری است.

جلسه دوم_توبه

* مراحل توبه به فرمایش رسول اکرم (ص) :
پشیمانی قلبی
عزم و اراده جدی
برگرداندن بیت المال
آب کردن گوشتی که بر اساس گناه بر بدن روییده.

* شرح داستان ابوبصیر و توبه کردن همسایه‌اش.

* چگونه حق‌الناس را ادا کنیم؟

* پیغمبر (ص):  بالاترين مرحله توبه این است که فرد به جسمش سختی توبه را بچشاند و بعد از آن بگوید استغفرالله.

* مرحله ای از توبه این است که: روی گناهِ انجام شده بَدَل آن را بزند. مثال: اگر با گوش موسیقی حرام شنیده الان باید صوت قرآن یا حدیث بشنود.

* توبه مکان و زمان خاصی ندارد اما برای‌ حال و هوای بهتر، فرد می‌تواند سه روز چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه را روزه بگیرد، غسل کند و نماز توبه (یکشنبه ذی‌القعده) را بخواند.

* چگونگی حساب عمر قبل از مرگ، بر اساسِ سن، زمان و روابط.

 معرفی کتاب: 
گناهان کبیره_ اثر آیت‌الله دستغیب
واجبات و محرمات در شرع اسلام_ اثر آیت‌الله مشکینی

جلسه سوم_توبه و حساب عمر

* رسول اکرم(ص): بعد از توبه انسان یک حقی دارد که می‌تواند از آن استفاده کند و آن وصیّت است.

* با وصیّت انسان می‌تواند ثواب‌های بسیاری برای خود ذخیره کند و محروم کسی است که از وصیّت کردن خودش را محروم کند.

* اگر مسلمانی بخواهد برای اموالش وصیّتی داشته باشد، حق ندارد دو شب بگذرد و وصیّتش را ننوشته باشد. 

* شایسته نیست مسلمان یک شب بخوابد در حالیکه وصیّتش زیر سرش نباشد، و اگر کسی با وصیّت بمیرد با راه وسنّت رسول خدا از دنیا رفته است.

* اگر کسی با وصیّت بمیرد، درجه‌ای از شهادت دارد و مورد مغفرت خداوند قرار می‌گیرد.

* خداوند در سوره بقره می‌فرماید: بر شما نوشته شده به زمانی که مرگتان فرا می‌رسد (زمان پیری) اگر مالی داريد وصیّت کنید نسبت به پدر و مادر و نزدیکانتان، و این حقی است برای کسانی که می‌خواهند مُتقی باشند.

جلسه چهارم_وصیت

* امیرالمؤمنین(ع): خودت وصیِ مال و ثروتت باش و الان که زنده هستی، کاری را با مالت انجام بده که می‌خواهی بعد از مرگت انجام دهند.

* وصیّت باید چگونه باشد؟

* وصیّت نبی اکرم(ص) به امیرالمؤمنین(ع): 
ای علی آفت سخن، دروغ است
آفت علم، فراموشی
آفت عبادت، سُستی
آفت زرنگی، غرور
آفت شجاعت، سرکشی
آفت زیبایی، تکبّر
آفت اصل و نصب، فخر

* وصیت شهدا به بیان مقام معظم رهبری.

* چگونگی وصیّت‌های فقهی.

* شرایط وصیّت کننده:
عاقل و بالغ باشد.
از روی اختیار وصیّت کند.
محجور نباشد.
خودش قاتل خودش نباشد.

امام باقر(ع): ای بنی آدم من با یک چیز بر تو منت گذاشتم، اینکه هنگام مرگ، اختیارِ ثلثِ اموالت را به تو داده‌ام که نسبت به آن وصیّت کنی.


* اقسام‌ وصیّت کدام است؟

جلسه پنجم_احکام و اقسام وصیت

* طریقه نوشتن وصیّت‌نامه:
• ذکر بسم الله الرحمن الرحیم.
• مشخصات فردی.
• اعتراف به یگانگی خداوند،  رسالت پیامبر و امامت امیرالمؤمنین.
• زمان نوشتن وصیّت‌نامه داشتن تأکید بر اختیارات و  سلامت عقل و جسم خود.

* چون مفاد وصیّت‌نامه در طول زندگی تغییر می‌کند لازم است که وصیّت‌نامه را جدید و به روز نماییم.

* یک وصیّت‌نامه نامه استاندارد شامل ۱۰ بخش است:
۱. در ابتدا بنويسد که: مرگ، قبر، بهشت و دوزخ را قبول دارم و با اعتقاد بر آن وصیّت خود را می‌نویسم.
۲. تعیین وصی و ناظر و قیم.
۳. ذکر بدهی‌ها ( خمس، زکات، حج واجب، مهریه همسر، امانات..‌.)
۴. وصیّت برای ثلث اموال خود.
۵. مطالبات و امانات.
۶. وصایای اخلاقی.
۷. فهرست اموال منقول و غیر‌منقول.
۸. معرفی مرجع تقلید.
۹. مکان دفن.
۱۰. ذکر تاریخ ثبت وصیّت نامه و در صورت لزوم، ثبتِ وصیّت‌نامه در دفتر ثبت. 

معرفی کتاب: وصیّت‌نامه شرعی قانونی _ انتشارات زائر آستان مقدس حضرت معصومه (س).

جلسه ششم_وصیّت‌نامه استاندارد

احکام و آداب پیش از مرگ

* چگونگی لحظه احتضار.

* به بیان قرآن لحظه جان دادن:
مخلصین، توسطِ خودِ خداوند.
اولیاء خدا، توسطِ ملک‌الموت یا حضرت عزرائیل 
افراد عادی، توسط فرشتگان
انجام می‌شود.

* چگونگی سکراتِ مرگ به بیان امیرالمؤمنین.

* افرادی که به دنیا تعلقی نداشته، و از آزمایشات الهی سربلند بیرون آمده‌اند، لحظه مرگ ملک‌الموت با ۵۰۰ مَلک که هر کدام شاخه‌ گل ریحان دارند به استقبالش می‌آیند.

*  امام صادق(ع): مرگ مومن، مانند بوییدن گل است که از بوی آن بی‌حال می‌شود.
مرگ کافر، انگار که مار و عقرب‌ها او را نیش می‌زنند.

* انجام مستحبات در هنگام جان دادن فرد:
• خواندن آیت‌الکرسی.
• تلقین شهادتین.
• خواندن دعای عدیله.
• دعای فرج.
• خواندن سوره یس، صافات و احزاب.
• خواندن آیه ۵۴ سوره اعراف و آیات آخر سوره بقره.
• بردن فرد به مکانی که نماز می‌خوانده.

* مکروهات هنگام مرگ:
• دست زدن به بدن کسی که در حال جان دادن است.
• سنگین کردن شکم او( مثل قرار دادن بچه )
• تنها گذاشتن فرد.
• رفتن فردی که حائض یا جُنب است بر بالین او.
• صحبت‌های اضافه یا گریه کردن بالای سر او.
• تنها ماندن خانم بالای سرش.

* هنگامی که فرد از دنیا رفت و هنوز بدنش گرم است باید:
• چشم ها و دهان او را ببندند.
• دستهایش را کنار بدنش قرار دهند.
• پاهایش را در حالت کشیده قرار دهند.
• روی بدنش را بپوشانند.
• بالای سرش چراغی روشن کنند.
• مرگش را به اطلاع دیگران برسانند.
• برای خاکسپاری عجله کنند.

 معرفی کتاب: هنگامه مرگ_ آیت‌الله مجتبی تهرانی

احکام و آداب سفر آخرت

جلسه دوم_توبه

جلسه اول_مقدمه

جلسه دوم_توبه

جلسه سوم_توبه و حساب عمر

جلسه چهارم_وصیت

جلسه پنجم_احکام و اقسام وصیت

جلسه ششم_وصیّت‌نامه استاندارد

جلسه اول_احکام مرگ

جلسه اول_استرجاع

جلسه دوم_تجهیز میت

جلسه سوم_غسل میت و مس میت

جلسه چهارم_کفن

جلسه پنجم_جریدتین

جلسه ششم_حنوط

جلسه هفتم_تشییع جنازه

جلسه هشتم_نماز میت

جلسه نهم_دفن میت و شب اول قبر

جلسه اول_صبر (۱)

جلسه دوم_صبر (۲)

جلسه سوم_مجلس ترحیم

جلسه چهارم_عمل به وصیت

جلسه پنجم_زیارت اهل قبور