حق و عدالت (بینش مطهر)

دوره «حق و عدالت (بینش مطهر)» با محوریت مباحث استاد شهید مرتضی مطهری، یکی از دوره‌های بنیادین در عرصه اندیشه اسلامی و تمدن‌سازی دینی است. این دوره با رویکردی دقیق، منسجم و تحلیلی، به واکاوی مفهوم «عدالت» و نسبت آن با مفاهیمی چون حق، اخلاق، آزادی، و ساختار اجتماعی می‌پردازد. استاد حجت‌الاسلام مقدسی در این مجموعه جلسات، با تکیه بر کتاب «حق و عدالت» از آثار شهید مطهری، به بررسی لایه‌های عمیق معرفتی و تمدنی عدالت پرداخته و پیوند آن با نظام حقوق اسلامی، فلسفه سیاسی اسلام، و مبانی جهان‌بینی توحیدی را تبیین می‌کند.

در این دوره، عدالت نه‌فقط به عنوان یک فضیلت فردی یا آرمان انتزاعی، بلکه به‌مثابه شاخصی تمدنی، و مبنای شکل‌گیری نظام اجتماعی مطلوب مورد تحلیل قرار می‌گیرد. پرسش‌هایی از قبیل جایگاه عدالت در میان اهداف دین، نسبت آن با ایمان، معنویت و اخلاق، تأثیر عدالت بر بقاء جامعه، و تفاوت عدالت با مساوات در متن جامعه، همگی در قالب مباحثی دقیق و ناظر به منابع اصیل اسلامی مطرح می‌شود. رویکرد شهید مطهری به عدالت، در این دوره، به‌روشنی نشان می‌دهد که «عدالت اجتماعی» محور نظام اسلامی و شرط قوام هر جامعه انسانی است.

اهداف کاربردی

این دوره برای کسانی طراحی شده است که دغدغه اصلاح اجتماعی، عدالت‌ورزی و فهم مبنایی نظام اسلامی دارند. هدف اصلی آن، ارائه بینشی ژرف نسبت به مفهوم عدالت در بستر اندیشه اسلامی و تمدن‌سازی قرآنی است. مخاطبان پس از طی این دوره، می‌توانند نه‌تنها مبانی عدالت را درک کنند، بلکه توان تحلیل نظام‌مند ساختارهای سیاسی و حقوقی را نیز از منظر اسلامی به‌دست آورند. این دوره پاسخی است به نیاز فزاینده جامعه امروز به بازخوانی عدالت‌طلبانه، بر پایه منابع اصیل دینی و عقلانیت توحیدی.

مخاطبان دوره

دانشجویان و طلاب علاقه‌مند به فلسفه سیاسی و مبانی عدالت
معلمان و مبلغانی که به دنبال تحلیل‌ عمیق مفاهیم دینی هستند
فعالان فرهنگی و اجتماعی دغدغه‌مند نسبت به اصلاح ساختارهای جامعه
پژوهشگران حوزه‌های حقوق، کلام، و تمدن اسلامی
کسانی که درگیر مسائل نابرابری، عدالت اجتماعی و معنویت‌گرایی‌اند

دستاوردهای یادگیری دوره

شرکت‌کنندگان در این دوره با منظومه معرفتی عدالت از منظر اسلام آشنا می‌شوند؛ تمایز عدالت و مساوات را در سطح اجتماعی درک می‌کنند؛ نسبت عدالت با مفاهیم اخلاق، حق، آزادی و نظام حقوقی را بازمی‌شناسند؛ و نقش عدالت را در قوام جامعه و رشد معنوی بشر تحلیل می‌نمایند. آنان همچنین به توانمندی در شناسایی ریشه‌های بی‌عدالتی، تحلیل مباحث کلامی مرتبط با عدل الهی، و بررسی مبانی تفاوت دیدگاه‌ها درباره حقوق بشر از منظر اسلامی دست می‌یابند.

چه چیزی می‌آموزید؟

اخلاق حقوقی و نسبت آن با عدالت
عدل الهی و نزاع‌های کلامی تاریخی
تأثیر جهان‌بینی بر نظام حقوق و قوانین
عدالت و رابطه انسان با طبیعت و جامعه
عدالت به مثابه مقدمه خلیفه‌اللهی
مفهوم عدالت اجتماعی در تقابل با مساوات
عدالت به‌مثابه شرط قوام جامعه و رشد معنوی
مسئولیت‌های اجتماعی و حقوق متقابل در جامعه

وجه تمایز دوره

تمایز اصلی این دوره در تحلیل ساختاری، مفهومی و تمدنی عدالت است، برخاسته از متون اصیل شهید مطهری و تفسیر عالمانه استاد مقدسی. برخلاف دوره‌های شعاری یا صرفاً اخلاقی، این مجموعه، عدالت را در بستر نظام فکری، سیاسی، اجتماعی و معرفتی اسلام تحلیل می‌کند. استفاده دقیق از قرآن، سیره معصومین و مباحث فلسفه اسلامی، به‌ویژه در نسبت با دیدگاه‌های رایج غربی، رویکردی متفاوت و ژرف‌نگر به مفاهیم بنیادین اجتماعی ارائه می‌دهد. همچنین، تبیین تفاوت‌های بنیادین بین نگاه مادی‌گرایانه و توحیدی به عدالت، از ویژگی‌های شاخص این دوره به شمار می‌رود.