کلام نوین اسلامی
در روزگاری که پرسش‌های تازه در قلمرو دین، عقل، علم و انسان بیش از هر زمان دیگری ذهن‌ها را درگیر کرده است، دوره‌ی کلام نوین اسلامی با تدریس حجت‌الاسلام استاد خسروپناه فرصتی فراهم می‌سازد تا مخاطب با نگاهی عمیق، فلسفی و کاربردی به بازخوانی بنیادهای ایمان دینی در عصر جدید بپردازد. این دوره از نخستین دقایق با روشی انگیزشی و مسأله‌محور آغاز می‌شود و شرکت‌کننده را به سفری فکری می‌برد؛ سفری از شناخت چیستی علم کلام و سیر تاریخی آن تا بررسی نسبت دین با مدرنیته، عقلانیت و علوم انسانی. در هر جلسه، استاد با زبانی استدلالی و روشن، میان سنت کلامی شیعه و پرسش‌های زمانه پلی برقرار می‌سازد تا دانش‌پژوه دریابد که دفاع از دین در دوران حاضر، بیش از آنکه به تکرار پاسخ‌های کهن نیاز داشته باشد، محتاج بازسازی اندیشه و روش است.
این دوره با تمرکز بر مفاهیم بنیادینی همچون رابطه‌ی عقل و دین، علم و دین، اخلاق و ایمان، وحی و تجربه نبوی، هرمنوتیک متون دینی، و نسبت اسلام با تمدن مدرن، به شکلی منظم و گام‌به‌گام مباحث کلام جدید را سامان داده است. از خداشناسی و مسئله‌ی شر گرفته تا نبوت، خاتمیت، فطرت، معنای زندگی و عقلانیت دینی، همه در قالب گفتارهای تحلیلی، مثال‌محور و قابل فهم ارائه می‌شود. دوره‌ی کلام نوین اسلامی، چکیده‌ی سال‌ها تدریس و پژوهش استاد خسروپناه در حوزه‌ی فلسفه دین و الهیات معاصر است و هدف نهایی آن، تربیت متکلمی معاصر است که بتواند با زبان عقل و برهان، پیام وحی را در جهان مدرن تبیین کند.
اهداف کاربردی
هدف دوره‌ی کلام نوین اسلامی پاسخ‌گویی به نیازهای واقعی جامعه‌ی فکری و فرهنگی امروز است. انسان معاصر در مواجهه با پرسش‌هایی چون آیا دین هنوز در عصر علم معنا دارد؟ آیا ایمان با عقل سازگار است؟ چرا در جهان شر وجود دارد؟ و آیا وحی قابل فهم و تفسیر نوین است؟ نیازمند چارچوبی عقلانی و منسجم است. این دوره دقیقاً برای برطرف‌کردن همین نیاز طراحی شده است. در طول چهل جلسه، دانش‌پژوه می‌آموزد که چگونه می‌توان با رویکردی منطقی و استدلالی، از باورهای دینی دفاع کرد و در برابر شبهات رایج پاسخ مستدل داد. علاوه بر این، دوره مهارت تحلیل مفهومی، نقد فلسفی و گفت‌وگو با اندیشه‌های رقیب را در مخاطب تقویت می‌کند. شرکت‌کنندگان پس از گذراندن این دوره، قادر خواهند بود پرسش‌های مربوط به ایمان، اخلاق، وحی و عقلانیت را با اتکا به مبانی فلسفه اسلامی و روش کلامی جدید تحلیل کنند. این دوره نه‌فقط برای طلاب و دانشجویان علوم دینی، بلکه برای هر اندیشمند دغدغه‌مند نسبت میان دین و جهان معاصر کاربردی است.
مخاطبان دوره
طلاب حوزه‌های علمیه که به‌دنبال درک عمیق‌تری از مباحث کلام جدید هستند.
دانشجویان رشته‌های فلسفه، الهیات و مطالعات اسلامی.
پژوهشگران و مدرسانی که به دنبال منابع منسجم برای تدریس کلام معاصرند.
اندیشمندان و مبلغان فرهنگی که با پرسش‌های دینی و فلسفی جوانان مواجه‌اند.
علاقه‌مندان به مباحث عقلانیت دینی، نقد مدرنیته و الهیات تطبیقی.
مدیران فرهنگی و مربیان دینی که به دنبال زبان تازه‌ای برای گفت‌وگو با مخاطب مدرن‌اند.
دستاوردهای یادگیری دوره
دانش‌پژوه پس از گذراندن دوره‌ی کلام نوین اسلامی، به درکی جامع از ساختار و اهداف علم کلام دست می‌یابد و می‌تواند میان سنت عقلانی و نیازهای فکری معاصر پیوند برقرار کند. او با مفاهیم بنیادینی چون نظام احسن، عدل الهی، فلسفه‌ی نبوت و خاتمیت، فطرت انسانی، انتظار از دین و قلمرو وحی آشنا می‌شود و می‌آموزد چگونه این مفاهیم را در قالب گفت‌وگویی استدلالی و امروزی تبیین کند. همچنین مهارت تحلیل و نقد دیدگاه‌های الحادی، سکولار و نسبی‌گرایانه را به دست می‌آورد و قادر می‌شود پاسخ‌هایی علمی و متقن بر پایه‌ی فلسفه اسلامی و مبانی قرآنی ارائه دهد. خروجی این دوره، متفکری است که دین را نه به‌عنوان سنتی ایستا، بلکه به‌مثابه نظامی پویا برای تبیین حقیقت و معنا در جهان مدرن درک می‌کند.
چه چیزی می‌آموزید؟
مبانی نظری کلام جدید و تفاوت آن با کلام سنتی
رابطه‌ی عقل، علم و ایمان و روش‌های هماهنگ‌سازی آن‌ها
تحلیل براهین اثبات وجود خدا و بازخوانی آن‌ها در قالب مدرن
بررسی مسئله‌ی شر، عدل و نظام احسن در الهیات اسلامی
چیستی نبوت، عصمت و خاتمیت در پرتو عقل و وحی
تبیین نظریه‌های منشأ دین و نقد دیدگاه‌های الحادی
مفهوم تجربه دینی و وحی نبوی و تفاوت آن با الهام عرفانی
آشنایی با هرمنوتیک فلسفی و شیوه‌ی فهم متون مقدس
نقد دیدگاه‌های روشنفکران دینی درباره تفسیر و تاریخ‌مندی وحی
بررسی مبانی فلسفی و فرهنگی مدرنیته و نسبت آن با اسلام
تقویت مهارت گفت‌وگوی انتقادی میان دین و علم، ایمان و عقل
آشنایی با مفهوم کلام تمدنی و نقش آن در آینده‌ی تفکر اسلامی
وجه تمایز دوره
دوره‌ی کلام نوین اسلامی با تدریس حجت‌الاسلام استاد خسروپناه از چند جهت ممتاز است. نخست آنکه، رویکرد آن کاملاً نظام‌مند و میان‌رشته‌ای است؛ یعنی مباحث فلسفه، معرفت‌شناسی، جامعه‌شناسی و تاریخ تفکر غرب در کنار مبانی کلامی اسلامی به کار گرفته می‌شود تا تصویری جامع از چالش‌های فکری معاصر ارائه گردد. دوم، شیوه‌ی تدریس استاد خسروپناه مبتنی بر ترتیب منطقی و تاریخی مباحث است: از مبانی خداشناسی و انسان‌شناسی تا وحی، هرمنوتیک و تمدن اسلامی. این ساختار پیوسته، موجب می‌شود مخاطب تحولی تدریجی در فهم خود از دین و عقلانیت تجربه کند.
ویژگی سوم، زبان آموزشی روشن و تحلیلی دوره است. استاد با پرهیز از اصطلاحات پیچیده‌ی غیرضروری، مفاهیم فلسفی را با مثال‌های عینی و کاربردی برای دانش‌پژوه توضیح می‌دهد و هم‌زمان، انسجام علمی و استدلال فلسفی را حفظ می‌کند. چهارم، استفاده از منابع اصیل اسلامی در کنار تحلیل انتقادی نظریات غربی است؛ از آثار متکلمان مسلمان مانند شیخ مفید و علامه طباطبایی گرفته تا فیلسوفان مدرن چون کانت و هیوم. این مقایسه‌ی تطبیقی، دوره را از حالت سنتی خارج و به بستری برای گفت‌وگوی عقلانی میان تمدن‌ها بدل می‌سازد.
ویژگی دیگر، تعامل مستمر با مخاطب است. در هر جلسه، پرسش‌های زمانه‌ی معاصر طرح می‌شود و استاد با تحلیل نقادانه، ذهن دانش‌پژوه را به تفکر مستقل وادار می‌کند. در این دوره، هدف صرفاً انتقال محفوظات نیست، بلکه پرورش قدرت اندیشیدن، نقد کردن و گفت‌وگوست. در پایان دوره، شرکت‌کنندگان نه‌تنها بر مفاهیم نظری تسلط می‌یابند، بلکه می‌توانند این مفاهیم را در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی و تبلیغی به کار بندند.
در مجموع، کلام نوین اسلامی دوره‌ای است که میان سنت و تجدد، عقل و وحی، و فلسفه و ایمان پلی استوار می‌سازد. این دوره با روش تدریس تحلیلی، استفاده از منابع معتبر و رویکرد تمدنی، الگویی تازه برای آموزش الهیات در عصر مدرن ارائه می‌کند؛ الگویی که رسالت متکلم معاصر را در بازتولید اندیشه‌ی اسلامی و گفت‌وگوی سازنده با جهان جدید به‌روشنی ترسیم می‌سازد.
دوره های مرتبط
اطلاعات
حجت‌الاسلام استاد خسروپناه
حجت‌الاسلام استاد خسروپناه
نفرات برتر
