گستره بندگی

پرورش به مهر در مسیر خوداتکایی (حق کوچک‌سالان و سائل)

توضیحات
در این جلسه از سلسله مباحث رساله حقوق امام سجاد(علیه السلام)، به دو حق اجتماعی مهم پرداخته می‌شود: "حق کوچک‌سالان" و "حق سائل" (درخواست‌کننده). در بخش نخست، چگونگی برخورد با کودکان و نوجوانان در محیط‌های خانوادگی، آموزشی و اجتماعی بررسی می‌شود. تأکید اصلی بر این است که با کوچک‌سالان باید با دید رحمت و دلسوزی رفتار کرد، چرا که آنان توانایی اداره کامل نیازهای خود را ندارند. مهم‌ترین نیاز آنان، نیاز فرهنگی و تربیتی است که تنها با آموزش مستقیم محقق نمی‌شود، بلکه با الگوسازی و برخوردهای عملی در آداب معاشرت، سخن گفتن، خوابیدن و سایر شئون زندگی باید همراه باشد.
از نکات کلیدی این بخش، لزوم برخورد مبتنی بر رفق و مدارا با کودکان است تا زمینه برای رشد تدریجی و پایدار آنان فراهم شود. همچنین باید از عجله و سخت‌گیری پرهیز کرد تا موجب دلسردی یا شکست روحی آنان نشود. امام سجاد(علیه السلام) بر پوشش خطاهای کوچک‌سالان تأکید می‌کنند، همان‌گونه که خداوند با ستاریت خود با بندگان برخورد می‌کند. این رویکرد نه‌تنها موجب اصلاح تدریجی آنان می‌شود، بلکه از ایجاد حس دشمنی و سرخوردگی در آنان جلوگیری می‌کند.
در بخش دوم، حق "سائل" مورد توجه قرار می‌گیرد. در این بخش، جایگاه سؤال کردن در تعالیم اهل بیت(علیهم السلام) تبیین می‌شود. سؤال در مسائل علمی و دینی تا حدی مطلوب است، اما در امور مادی ـ‌ـ‌خصوص اگر فرد توانایی رفع نیاز خود را داشته باشدـ‌ـ‌ نکوهش شده است. تأکید می‌شود که انسان باید تا حد امکان از درخواست از دیگران پرهیز کند، چرا که این کار موجب ذلت، از بین رفتن حیاء و تضعیف شخصیت می‌شود. در عوض، باید با تقویت قوای فکری و جسمانی، خود را به خوداتکایی عادت داد. این جلسه به مخاطب می‌آموزد چگونه با رعایت این دو حق، هم در نقش مربی و هم در نقش فرد مستقل، گامی در جهت رشد فردی و اجتماعی بردارد
لیست جلسات

حق الله؛ ریشه‌ همه حقوق
(رایگان)

۱۳ : ۴۱

مبانی هستی‌شناختی حقوق (حق الله)

۲۸ : ۴۱

محوریت حق در آفرینش (حق الله)

۰ : ۳۴

روابط چهارگانه انسان و خدا (حق الله)

۲۲ : ۳۶

حقوق اعضا و جوارح ظاهری

۴۰ : ۵۲

زبان، نگهبان بندگی

۵۴ : ۲۷

مدح شایسته، دور از تملق

۱۳ : ۳۶

گوش‌های بیدار برای حق

۱۵ : ۳۳

قرآن، تذکر جاودانه

۳ : ۳۶

بینایی، جستجوی عبرت

۴۱ : ۴۵

بویایی، عطر بندگی

۱۷ : ۴۶

لمس، نیت الهی

۲۸ : ۴۱

قدم‌های استوار در راه خدا

۵۹ : ۴۷

تغذیه حلال، غذای روح

۱۰ : ۴۰

عفت، نگهبان قلب

۳۱ : ۳۳

نماز، پلکان ربوبیت

۵۰ : ۳۳

اجزای نماز، خضوع در عمل

۳۴ : ۴۰

روزه، سپر پاکی

۰ : ۴۰

حج، سفر به سوی خدا

۵۳ : ۳۸

زکات، پاک‌کننده روح

۳۱ : ۳۷

راز نفس، جوهره کمال

۱۸ : ۴۱

مدح با اخلاص، گامی به سوی تقرب

۳۵ : ۳۷

غرور، دشمن پنهان بندگی

۱۲ : ۴۶

مدح اهل‌بیت، دری به سوی خدا

۳۳ : ۴۵

ذم باطل، اصلاح با زبان

۳۰ : ۳۵

پند از سیر در زمین

۵۰ : ۴۶

قرآن، نور تسلیم دل

۵۹ : ۴۵

دید عبرت‌آموز، راه تقرب

۲۲ : ۵۱

نگاه پاک، نگهبان روح

۲۶ : ۵۵

تملق، آفت زبان بنده

۳ : ۵۱

ریا، دشمن اخلاص در مدح

۲۸ : ۵۹

تفاخر، دام خودستایی

۴۵ : ۵۰

شنیدن حق، کلید تعقل

۵۴ : ۳۸

تعادل احساس و عقل در شنیدن

۲۰ : ۵۱

بینایی، نگاهی به مقامات اولیا

۲۸ : ۲۵

بویایی، عطر ذکر الهی

۲۳ : ۲۶

لمس عبودی، نیت خالص

۵۵ : ۳۸

قدم‌های الهی، حرکت به سوی حق

۵۲ : ۳۵

پرخوری، دشمن بندگی

۵۹ : ۴۳

ازدواج، نگهبان عفت
(رایگان)

۲۴ : ۵۶

تذکر از سیر در زمین

۷ : ۴۵

قرآن، نور زنده‌کننده دل

۲ : ۴۲

دیدن پندآموز، راه کمال

۴۰ : ۴۷

حواس، دریچه‌های بندگی

۴۸ : ۳۴

حرکت و تغذیه در مسیر حق

۴۰ : ۴۳

عفت در ازدواج مقدس

۱۳ : ۴۰

نماز، قلب تپنده عبودیت

۴۴ : ۴۲

ذکر، روح نماز

۵۷ : ۴۶

روزه و حج، پل‌های تقرب

۹ : ۵۲

تواضع با فقرا، شکر نعمت

۱۸ : ۵۲

مجاهدت در کمک به مومن

۶ : ۴۷

اقدام برای رفع نیاز مومن

۳۲ : ۵۰

پاسخ به سائل با تحقیق

۹ : ۴۸

اطعام سائل با سیره اهل‌بیت

۵۷ : ۵۱

اخلاص در کمک اجتماعی

۴۴ : ۳۰

نماز، ذکر الهی

۵۵ : ۵۱

نماز، سد محکم در برابر گناه

۳ : ۴۵

روزه، اخلاص در بندگی

۵۶ : ۴۹

حج و زکات، پاک‌کننده‌های نفس

۴۵ : ۳۴

مراقبه، کلید خشوع در نماز

۴۵ : ۲۹

نماز، پله‌ای به سوی خدا

۴۶ : ۴۳

ترک نماز، خسران ابدی

۳۲ : ۲۴

تقیه، سپر حفظ دین

۵۴ : ۴۷

نفوذ اخلاقی برای حفظ حقوق

۵۹ : ۳۱

حاکمیت دینی، راه سعادت

۷ : ۳۱

نصیحت به حاکم با احتیاط

۲۴ : ۳۱

پرهیز از همکاری با ظالم

۵۲ : ۴۷

حفظ دین در حکومت غیر دینی

۱۵ : ۳۱

سیره ائمه، الگوی سیاست دینی

۲۴ : ۳۹

حفظ نظام، واجب شرعی (حق حاکم)

۲۳ : ۳۸

در مسیر حق؛ از مقاومت تا مدارا (حق حاکم)

۳۹ : ۵۲

حریم استادی و حرمت شاگردی (حق معلم)

۱۰ : ۳۳

اخلاق آموزشی؛ از تعهد تا تکریم (حق معلم)

۲۲ : ۴۷

حریم‌داری در رابطه استادی (حق معلم)

۵۲ : ۳۵

فروتنی؛ دروازه‌ی حکمت (حق معلم)

۵ : ۳۳

مدیریت عادلانه، رهبری مهربان (حق سرپرست)

۲۳ : ۳۲

حکومت دل‌ها با مهر (حق سرپرست و مدیر)

۲۱ : ۳۹

مودت و رحمت؛ اساس زندگی (حق همسر)

۴۶ : ۳۴

کرامت مشترک، مسیر واحد (حق همسر)

۱۰ : ۴۲

همسفران صبر، هم‌نشینان مهر (حق همسر)
(رایگان)

۰ : ۳۷

در مسیر پرورش دلبند (حقوق فرزند بر والدین)

۴۲ : ۴۷

تربیت، هنر انسان‌سازی (حقوق فرزند بر والدین)

۲ : ۴۳

همدلی در سایه اخوت (حق برادر)

۱۲ : ۳۰

برادر، تجلی وفا (حق برادر)

۵۱ : ۳۸

نیکی و پیوند سپاس (حق صاحب معروف)

۳۰ : ۳۵

حقوق ناشناختۀ احسان (حق صاحب معروف)

۲۶ : ۴۴

از اذان تا اقتدا (حق مؤذن و امام جماعت)

۱۱ : ۴۵

همنشین، آیینۀ من (حق همنشین)

۳۳ : ۴۸

هنر همنشینی (حق همنشین)

۲۳ : ۳۸

حریم همسایگی (حق همسایه)

۲۷ : ۳۴

پیوند رفاقت (حق دوست و رفیق)

۴۲ : ۳۳

سرمایه گذاری الهی (حق شریک و مال)

۳۹ : ۲۷

اقتصاد الهی (حق مال)

۲۲ : ۳۶

وفای به عهد (حق مال و حق طلبکار)

۲ : ۳۸

دادخواهی عادلانه (حق مدعی و خصم)

۱۸ : ۲۶

آداب حل خصومت (حق خصم)

۲۵ : ۴۱

آیین مشورت و ادعا (حق مشورت و مدعی علیه)

۲۲ : ۴۱

فنون مناظره (حق مدعی علیه)

۵۵ : ۳۲

هنر پرورش و درخواست (حق صغیر و سائل)

۳۰ : ۴۲

حریم نیاز و عزت (حق سائل)

۵۷ : ۳۲

راهی به سوی خوشنودی (حق مسئول و شادکننده)

۳ : ۴۰

پرورش به مهر در مسیر خوداتکایی (حق کوچک‌سالان و سائل)

۴۹ : ۴۲
جلسه پرسش و پاسخ

جلسه پرسش و پاسخ
(رایگان)

۸ : ۲۶