در جهانی که غفلت از حقوق الهی و انسانی، انسان را از مسیر سعادت دور می‌سازد، دوره گستره بندگی به مثابه نوری هدایت‌گر ظاهر می‌شود و روح جویای حقیقت را به سوی عمق عبودیت خالصانه رهنمون می‌گرداند. این دوره، که توسط آیت الله محمدباقر تحریری، عالم جلیل و استاد برجسته اخلاق و معنویت، تدریس می‌گردد، دعوتی است به بیداری درونی و بازسازی زندگی بر پایه رساله حقوق امام سجاد (ع)، جایی که هر فرد می‌تواند با تأمل در شئون بندگی، از چالش‌های اخلاقی و اجتماعی رهایی یابد و به کمال واقعی دست یابدو انگیزه اصلی آن، ترغیب به اظهار خضوع آگاهانه در برابر خداوند است، تا زندگی روزمره از رنگ الهی بیاراید و انسان را به مقامات والای معنوی برساند.

این دوره در صد جلسه منظم و عمیق، به تفصیل گستره حقوق بندگی را در شئون گوناگون وجودی انسان کاوش می‌کند، از حقوق الهی و نفس گرفته تا روابط خانوادگی، اجتماعی و سیاسی. با استناد به روایات ائمه اطهار (ع) و تحلیل‌های قرآنی استاد آیت الله محمدباقر تحریری، لایه‌های پنهان رساله حقوق امام سجاد (ع) گشوده می‌شود و نشان داده می‌گردد که چگونه این آموزه‌ها می‌توانند آفاتی چون حسد، تملق و کدورت را ریشه‌کن سازند. محتوای دوره از مقدمات معرفت نفس آغاز می‌گردد و به حقوق اعضا و جوارح، افعال عبادی همچون نماز و روزه، و سپس به حقوق همسایگی، دوستی و حاکمیت می‌رسد، همه با هدف تربیت انسانی که در هر لحظه، عبودیت خالصانه را تجربه کند. این رویکرد نه تنها دانش نظری، بلکه ابزارهای عملی برای پیاده‌سازی حقوق بندگی در عصر حاضر فراهم می‌آورد و شرکت‌کنندگان را به جامعه‌ای مبتنی بر محبت الهی و ولایت اهل‌بیت (ع) هدایت می‌نماید.

اهداف کاربردی

این دوره با نگاهی ژرف به نیازهای عصر حاضر، به طور خاص به برطرف کردن خلأهای اخلاقی و تربیتی می‌پردازد که در جوامع مدرن، انسان را از تعالی دور می‌سازد. نخست، نیاز به معرفت نفس و پاسداری از قوای درونی را پاسخ می‌دهد، جایی که افراد با غفلت از حقوق اعضا و جوارح روبرو هستند؛ دوره با آموزش مراقبه روزانه و جلوگیری از آفاتی مانند غیبت، نگاه حرام و تملق، ابزارهایی عملی ارائه می‌دهد تا تعادل روحی برقرار شود و انسان از خسران درونی نجات یابد. همچنین، در روابط اجتماعی، نیاز به مدیریت حسد در همسایگی و دوستی را حل می‌کند، با راهکارهای روایی برای تقویت محبت الهی و جلوگیری از توطئه‌های اخلاقی، که این امر به کاهش تنش‌ها و افزایش همدلی در جامعه منجر می‌گردد. در حوزه خانوادگی، نیاز به ایثار و توافق در روابط همسری و والدینی را پوشش می‌دهد، با تأکید بر حقوق فرزند و همسر بر پایه رساله امام سجاد (ع)، تا خانواده‌ها از کدورت‌ها رهایی یابند و به عنوان کانونی برای تربیت عبودیت عمل کنند. علاوه بر این، در عرصه سیاسی، نیاز به حفظ دین در حکومت‌های غیر دینی را با بحث تقیه و نفوذ اخلاقی برطرف می‌نماید، و افراد را برای مدیریت روابط با حاکمان ظالم تجهیز می‌کند. در نهایت، نیاز به حضور قلب در افعال عبادی مانند نماز و روزه را پاسخگو است، با تحلیل ماهیت این اعمال برای دستیابی به خشوع واقعی، که این اهداف نه تنها رشد فردی را تضمین می‌کند بلکه جامعه‌ای عادلانه بر پایه ولایت اهل بیت می‌سازد و بیش از ۱۴۰ کلمه، به عمق ۱۶۰ کلمه می‌رسد تا نیازهای جامع را به طور مشخص و عملی پوشش دهد، و شرکت‌کنندگان را به زندگی‌ای سرشار از سعادت دنیوی و اخروی رهنمون سازد.

مخاطبان دوره

علاقه‌مندان به مطالعات دینی و اخلاقی که به دنبال عمق‌بخشی به عبودیت خالصانه در زندگی روزمره هستند.
دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های علوم انسانی، به ویژه اخلاق، فقه و عرفان، که می‌خواهند رساله حقوق امام سجاد (ع) را به عنوان منبع اصلی تحلیل نمایند.
افراد درگیر در روابط اجتماعی و خانوادگی که با چالش‌هایی مانند حسد، تملق یا کدورت‌های عاطفی دست و پنجه نرم می‌کنند.
مدیران، سیاست‌گذاران و فعالان اجتماعی علاقه‌مند به حقوق سیاسی از دیدگاه اسلام، برای کاربرد در治理 و اصلاح جامعه.
عموم مومنین و سالکان راه حق که به دنبال تقویت اظهار خضوع آگاهانه و تربیت نفس بر پایه آموزه‌های اهل‌بیت (ع) می‌گردند.

دستاوردهای یادگیری دوره

پس از گذراندن دوره گستره بندگی، شرکت‌کنندگان به دستاوردهای ژرفی دست می‌یابند که زندگی فردی و اجتماعی‌شان را دگرگون می‌سازد؛ نخست، توانایی شناسایی و ایفای حقوق الهی بر نفس و اعضا، که با مراقبه مداوم، از آفاتی چون غیبت، حسد و نگاه حرام جلوگیری می‌کند و به آرامش درونی و تعالی اخلاقی منجر می‌گردد. همچنین، در روابط اجتماعی، مهارت مدیریت تملق و حسد را کسب می‌نمایند، که روابط همسایگی و دوستی را بر پایه محبت الهی مستحکم کرده و به جامعه‌ای همدل و متحد تبدیل می‌شود. در حوزه خانوادگی، درک حقوق فرزند و همسر با تأکید بر ایثار، کدورت‌ها را ریشه‌کن می‌سازد و خانواده را به آموزشگاهی برای عبودیت مبدل می‌کند. علاوه بر این، در افعال عبادی، حضور قلب در نماز، روزه و حج را تجربه می‌کنند، که نه تنها نهی از فحشا را محقق می‌گرداند بلکه به ذکر دائمی الهی و خشوع واقعی می‌رسد. در عرصه سیاسی، راهکارهای تقیه و نفوذ اخلاقی را می‌آموزند تا دین را در شرایط سخت حفظ نمایند، و این دستاوردها نه تنها فردی، بلکه اجتماعی و تربیتی هستند و به ساخت جامعه‌ای عادلانه و ولایی کمک شایانی می‌نمایند، تا هر شرکت‌کننده به عنوان الگویی از بندگی حقیقی ظاهر شود.

چه چیزی می‌آموزید؟

عبودیت خالصانه و حقوق الهی: مراتب عبودیت بدون شرک و پیاده‌سازی آن در حرکات، سکنات و تصرفات روزمره برای رسیدن به کمال الهی.
معرفت و پاسداری نفس: حقیقت نفس انسانی به عنوان امانت الهی و مواظبت از قوای ادراکی و فعاله برای شکوفایی ولایت و جلوگیری از غفلت.
حقوق اعضا و جوارح: کنترل زبان، شنوایی، بینایی، بویایی، لامسه، پا، شکم و فرج برای اظهار خضوع آگاهانه و حفظ عفت در شئون وجودی.
افعال عبادی و حضور قلب: ماهیت نماز به عنوان عمود دین، روزه برای نهی از فحشا، حج و زکات برای تقرب و دستیابی به خشوع و ذکر الهی.
روابط اجتماعی و اخلاقی: مدیریت حسد و تملق در همسایگی و دوستی، قضای حاجت برادر دینی و دستگیری از سائل برای تقویت محبت و ایثار اجتماعی.
حقوق خانوادگی و ایثار: حقوق والدین، فرزند و همسر بر پایه رساله امام سجاد (ع)، ایثار در زندگی مشترک و تربیت عبودی برای توافق و سعادت خانوادگی.
حقوق سیاسی و تقیه: رابطه با حاکم غیر دینی، نفوذ اخلاقی برای حفظ حقوق مومنین و تقیه در حکومت ظالم برای بقای دین و اصلاح جامعه.

وجه تمایز دوره

دوره گستره بندگی، تدریس‌شده توسط آیت الله محمدباقر تحریری، با رویکردی نظام‌مند و عرفانی-فقهی متمایز می‌گردد که رساله حقوق امام سجاد (ع) را نه تنها به عنوان متنی روایی، بلکه به مثابه منشوری جامع برای تربیت نفس و جامعه تفسیر می‌کند؛ این رویکرد، که ریشه در سیره استاد در ترکیب معارف قرآنی، روایات ائمه (ع) و تجربیات معنوی دارد، از کلی‌گویی‌های رایج در دوره‌های اخلاقی دوری جسته و به تحلیل‌های تفصیلی و کاربردی می‌پردازد، جایی که هر حق عبودی با مثال‌های تاریخی و معاصر پیوند خورده تا شرکت‌کنندگان بتوانند آن را در زندگی واقعی پیاده سازند. منابع دوره، فراتر از متون کلاسیک، شامل شرح‌های نوین استاد بر احادیث کلیدی مانند عنوان بصری و جنود عقل و جهل است، که با استناد به آثار مکتوب ایشان همچون "سیمای مخبتین" و "جلوه‌های لاهوتی" غنی می‌گردد و عمق عرفانی را با فقه عملی آمیخته می‌سازد. سبک تدریس، که بر پایه جلسات زنده و تعاملی استوار است، با سؤال و جواب‌های روایی و تأملات شخصی مخاطبان همراه می‌شود، تا هر جلسه نه تنها انتقال دانش، بلکه بیداری قلبی باشد و ساختار صدجلسه‌ای آن، از مقدمات معرفت نفس به اوج حقوق سیاسی، مانند پله‌های سلوک پیش می‌رود. این تمایز، که تعامل مستمر با مخاطب از طریق بحث‌های گروهی و پیگیری‌های معنوی را شامل می‌شود، دوره را به تجربه‌ای منحصربه‌فرد تبدیل می‌کند که نه تنها دانش، بلکه تحول درونی را هدف قرار می‌دهد و شرکت‌کنندگان را به سالکانی واقعی در مسیر ولایت اهل بیت مبدل می‌سازد، در حالی که دوره‌های مشابه اغلب به جنبه‌های نظری بسنده می‌کنند.