توحید صدوق، سطح عالی

اگر در جست‌وجوی سفری علمی و معنوی هستید که عقل و دل را هم‌زمان سیراب کند، دوره‌ی توحید صدوق، سطح عالی با تدریس استاد حجت‌الاسلام امینی‌خواه راهی است به سوی ژرف‌ترین لایه‌های معرفت الهی. این دوره تنها یک شرح درسی بر کتاب «التوحید» شیخ صدوق نیست؛ بلکه نوعی سیر وجودی است از مفهوم لفظیِ «لا اله الا الله» تا شهود توحید در تمام ساحت‌های زندگی.
استاد امینی‌خواه با تکیه بر روایات اصیل اهل‌بیت علیهم‌السلام و بهره‌گیری از تفسیرهای عمیق قاضی سعید قمی، مخاطب را با حقیقتی روبه‌رو می‌کند که از توحید ذهنی فراتر رفته و به توحید وجودی می‌رسد. در این مسیر، مباحثی چون توحید ذاتی، صفاتی و افعالی، فلسفه بعثت پیامبر، جایگاه انسان کامل، و رابطه ولایت و معرفت با زبانی تحلیلی و استدلالی تبیین می‌شوند. ساختار دوره، از مقدمات کلامی و حدیثی آغاز شده و تا اوج مباحث عرفانی در مسئله ولایت امتداد می‌یابد؛ تا مخاطب نه‌تنها از دانش، بلکه از درک شهودی توحید بهره‌مند شود.

اهداف کاربردی

این دوره برای طلاب، پژوهشگران علوم اسلامی و علاقه‌مندان به مباحث معرفت‌شناسی طراحی شده تا نیاز عمیق آنان به فهمی یکپارچه و عقل‌پسند از توحید را برطرف کند. در فضای علمی امروز، فهم دقیق از مراتب توحید و نسبت آن با اختیار انسان، بعثت پیامبر و نظام فیض، یکی از چالش‌های بنیادین اندیشه دینی است. حجت‌الاسلام امینی‌خواه در این دوره، این نیاز را با روشی نظام‌مند پاسخ می‌دهد. هدف آن است که مخاطب بداند چگونه معرفت به خدا، از شناخت نظری آغاز می‌شود و به حضور قلبی و شهود وجودی می‌انجامد. این دوره همچنین به پرسش‌های بنیادینی چون «چگونه خدا در همه‌ی افعال حاضر است؟»، «معنای اختیار در بستر اراده‌ی الهی چیست؟» و «نقش انسان کامل در نظام آفرینش چگونه است؟» پاسخ می‌دهد. شرکت‌کننده در پایان دوره، قادر خواهد بود با دیدی دقیق و تحلیلی، نسبت عقل، نقل و شهود را در نظام معارف اسلامی تشخیص دهد و به یک نگرش توحیدی در فهم هستی دست یابد.

مخاطبان دوره

طلاب سطح دو و سه حوزه‌های علمیه
دانشجویان رشته‌های الهیات و فلسفه اسلامی
پژوهشگران و نویسندگان حوزه کلام و عرفان نظری
اساتید و مدرسان مباحث فلسفه و حدیث
علاقه‌مندان به آثار شیخ صدوق و قاضی سعید قمی
طلاب مایل به درک عمیق‌تر از مفهوم ولایت و نبوت در پرتو توحید
پژوهشگران حوزه‌ی نسبت انسان و خدا در نظام هستی

دستاوردهای یادگیری دوره

دانش‌پژوه پس از پایان دوره‌ی «توحید صدوق، سطح عالی»، به درکی تازه از حقیقت ایمان و رابطه‌ی خالق و مخلوق دست می‌یابد. او درمی‌یابد که توحید تنها یک اصل اعتقادی نیست، بلکه ساختار وجودی جهان و انسان است. با فهم مراتب سه‌گانه‌ی توحید — ذاتی، صفاتی و افعالی — مخاطب به شهود یگانگی الهی در همه‌ی مراتب می‌رسد. آشنایی با مفاهیمی چون عین‌الربط، فیض دائم، احداث بدیع، ولایت، و انسان کامل دیدگاه او را نسبت به هستی دگرگون می‌سازد. همچنین، شرکت‌کننده می‌آموزد که چگونه معرفت نظری می‌تواند به معرفت حضوری منتهی گردد و عبادت و عمل دینی، امتداد همان معرفت توحیدی است. این دوره ذهن مخاطب را از تعارض میان عقل و نقل آزاد کرده و به هماهنگی میان تفکر فلسفی، فهم روایی و شهود عرفانی می‌رساند.

چه چیزی می‌آموزید؟

شناخت ساختار و هدف تألیف کتاب التوحید شیخ صدوق
تحلیل سه مرتبه‌ی توحید: ذاتی، صفاتی، افعالی
درک نسبت توحید و ولایت در اندیشه اهل‌بیت علیهم‌السلام
فهم نقش پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در هدایت و بعثت وجودی
تبیین مفهوم فیض دائم و خلقت مستمر در فلسفه اسلامی
بررسی مفاهیم عرش، عمود، کرسی و هوت در نظام هستی
فهم نظریه‌ی ابتهاج الهی و فلسفه‌ی عشق در خلقت
تحلیل نسبت جبر و اختیار بر پایه‌ی نظریه‌ی عین‌الربط
شناخت جایگاه انسان کامل به عنوان «سبب المتصل بین السماء والارض»
درک تفاوت میان علم اجمالی و علم تفصیلی الهی
آشنایی با روش قاضی سعید قمی در تفسیر عرفانی احادیث
بررسی تطبیقی دیدگاه صدوق با مکتب فلسفه صدرایی
فهم معنای فناء فی‌الله و بقاء بالله در مسیر عبودیت

وجه تمایز دوره

دوره‌ی «توحید صدوق، سطح عالی» با تدریس حجت‌الاسلام امینی‌خواه از چند جهت ممتاز است. نخست، رویکرد تلفیقی آن میان سه محور اصلی است: حدیث، فلسفه و عرفان. استاد نه صرفاً محدث است و نه صرفاً فیلسوف؛ بلکه با مهارتی ویژه، روایت‌های اصیل شیخ صدوق را با دستگاه فکری قاضی سعید قمی و مبانی حکمت متعالیه در هم می‌آمیزد. در نتیجه، مخاطب با متنی روبه‌رو می‌شود که در آن عقل، نقل و شهود به گفت‌وگو می‌نشینند.
ویژگی دوم این دوره، سبک تدریس تحلیلی و پیوسته است. استاد در هر جلسه، ابتدا روایت را با دقت می‌خواند، سپس با تحلیل زبانی و مفهومی به لایه‌های درونی آن نفوذ می‌کند و در پایان، ارتباط آن را با نظام هستی و سیر سلوک انسان توضیح می‌دهد. این روش باعث می‌شود مخاطب احساس کند در حال تجربه‌ی یک «سیر توحیدی» است نه صرفاً فراگیری یک متن.
وجه سوم، منابع اصیل و کم‌یاب است: استفاده‌ی مستقیم از شرح‌های قاضی سعید، تحلیل دقیق مفاهیم دشواری چون احداث بدیع، صرف‌الوجود، فیض دائم و عین الربط، و تطبیق آنها با روایات اهل‌بیت.
ویژگی چهارم، تعامل فعال با مخاطب است؛ استاد در هر جلسه پرسش‌های بنیادین را مطرح کرده و ذهن مخاطب را به تفکر و شهود وامی‌دارد. در این روند، مخاطب نه فقط شنونده، بلکه شریک در کاوش معرفتی است.
در نهایت، ساختار منظم ۲۷ جلسه‌ای دوره موجب می‌شود مسیر حرکت از مبانی تا غایات توحید، تدریجی و منسجم پیش برود: از شناخت لفظی و حدیثی توحید، تا درک وجودی ولایت و بعثت. این ساختار به گونه‌ای طراحی شده که حتی مخاطبان آشنا با فلسفه نیز درک تازه‌ای از نظام توحیدی اسلام بیابند.