حقیقت روح و عنصر سوم وجود انسان

در این جلسه، بحث بر محور آیه شریفه ﴿يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي﴾ (الإسراء: ۸۵) و تبیین جایگاه «روح» در نظام هستی متمرکز است. استاد ابتدا با استناد به خطبه‌های متعدد نهج‌البلاغه، دوگانگی روح و جسم در انسان را اثبات می‌کند و به ویژگی‌های روح که پس از مرگ نیز باقی است، اشاره می‌نماید. سپس وارد نقد دیدگاه مهندس بازرگان در کتاب «راه طی شده» می‌شود. بازرگان در این اثر، برای تبیین تحولات پیچیده جهان، به عنصر سومی غیر از ماده و انرژی قائل می‌شود، که شهید مطهری آن را معادل با مفهوم روح معرفی می‌کند. در ادامه، با مقایسه ویژگی‌های این «عنصر سوم» با تعاریف قرآنی از روح، مانند تجرد، بقا و خودآگاهی، تلاش می‌شود نشان داده شود که روح همان حقیقتی است که دین توصیف می‌کند. شهید مطهری همچنین با نقد دیدگاه تقلیل‌گرایانه به انسان، نقش روح در پیوند میان عوالم ماده، برزخ و قیامت را روشن می‌سازد.