اخلاق اسلامی (بینش مطهر)

اخلاق اسلامی یکی از ژرف‌ترین و اساسی‌ترین عرصه‌های تفکر دینی است که هم در مقام نظر و هم در عرصه‌ی عمل، نقشی سرنوشت‌ساز در سعادت فردی و اجتماعی ایفا می‌کند. اما پرسش بنیادین این است که این اخلاق باید بر چه مبنایی استوار باشد؟ آیا علم و تجربه بشری برای طراحی نظام اخلاقی کافی است یا باید پشتوانه‌ای توحیدی در کار باشد؟ دوره‌ی «اخلاق اسلامی با تکیه بر آثار شهید مطهری» با هدف پاسخ به این پرسش‌ها، با بازخوانی دقیق و تحلیلی اندیشه‌های استاد مطهری، کوشیده است تا تصویر روشنی از اخلاق دینی ارائه دهد؛ اخلاقی که بر ایمان، کرامت نفس و مسئولیت‌پذیری بنا شده است و در تعارض آشکار با اخلاق سکولار و منفعت‌محور غربی قرار دارد.

این دوره با تأکید بر نگرش تمدنی شهید مطهری به اخلاق، مخاطب را از سطح توصیه‌های فردی فراتر می‌برد و به ساحت مواجهه‌های تاریخی و اجتماعی می‌کشاند. از جمله نقاط قوت این دوره، تحلیل بحران‌های اخلاقی معاصر، تبیین تفاوت اسلام ناب و اسلام تحریف‌شده، و روشن‌سازی مفاهیم کلیدی‌ای همچون صبر، توکل، زهد و رضا است؛ مفاهیمی که اگر درست فهمیده شوند، موتور حرکت جامعه اسلامی خواهند شد. مطالعه و تأمل در این دوره برای همه‌ی کسانی که دغدغه‌ی حیات طیبه در دنیای معاصر را دارند، ضرورتی فکری و عملی است. تدریس این دوره بر اساس کتاب‌ها و سخنرانی‌های شهید مطهری و توسط استادی فرهیخته از مؤسسه تعالی انجام شده است.

اهداف کاربردی

این دوره برای پاسخ به نیازهای نسل امروز طراحی شده است؛ نسلی که در برابر هجمه‌ی تمدنی غرب، به دنبال نظام اخلاقی اصیل، عقلانی و مسئولانه می‌گردد. از اهداف محوری این دوره می‌توان به رفع ابهام درباره نسبت اخلاق و ایمان، تبیین تفاوت‌های بنیادین میان اخلاق اسلامی و اخلاق سکولار، و احیای تفکر دینی در میدان زندگی فردی و اجتماعی اشاره کرد. این دوره می‌کوشد ذهن مخاطب را از سطح توصیه‌های اخلاقی به لایه‌های عمیق‌تر فلسفه اخلاق اسلامی سوق دهد.

مخاطبان دوره

جوانانی که در محیط‌های دانشگاهی یا رسانه‌ای با قرائت‌های سکولار از اخلاق مواجه‌اند.
طلاب و دانش‌پژوهانی که به دنبال فهم عمیق‌تری از مبانی اخلاق اسلامی هستند.
فعالان فرهنگی و رسانه‌ای که دغدغه‌ی ارائه‌ی محتوای اخلاقی دقیق و تمدن‌ساز دارند.
افرادی که علاقه‌مند به بازخوانی اندیشه‌های شهید مطهری با نگاه تمدنی‌اند.
معلمان و مربیان اخلاق که در پی منابع تحلیلی و دقیق برای آموزش هستند.

دستاوردهای یادگیری دوره

پس از گذراندن این دوره، مخاطب به درکی تازه و بنیادین از مفهوم اخلاق اسلامی خواهد رسید. وی خواهد آموخت که اخلاق، صرفاً مجموعه‌ای از فضایل فردی نیست، بلکه میدان مبارزه با قرائت‌های انحرافی و نظام‌های تمدنی متضاد است. مخاطب در می‌یابد که ایمان و کرامت نفس، شالوده‌ی اخلاق دینی‌اند و بدون آن‌ها، نظام اخلاقی به ابزاری برای توجیه ظلم و فساد بدل می‌شود. همچنین مهارت تحلیل مفاهیم بنیادینی چون توکل، صبر، زهد و رضا در نسبت با مسئولیت اجتماعی برای او حاصل خواهد شد. نگرشی تمدنی و تحلیلی نسبت به اخلاق در او شکل می‌گیرد که او را از کلیشه‌ها و ساده‌سازی‌های رایج فراتر می‌برد.

چه چیزی می‌آموزید؟

چیستی بحران‌های اخلاقی در تمدن مدرن
نسبت علم، ایمان و اخلاق در اندیشه شهید مطهری
مبنای کرامت نفس و عزت انسانی در اخلاق اسلامی
نقد اخلاق سکولار و تبیین جایگاه اخلاق توحیدی
بازخوانی مفاهیم توکل، رضا، صبر و زهد با نگاهی اجتماعی
مرز میان اسلام ناب و قرائت‌های انحرافی از اسلام
نقش تفکر دینی در احیای حیات طیبه
معیارهای شناسایی مفاهیم اسلامی اصیل از مفاهیم تحریف‌شده

وجه تمایز دوره

وجه برجسته‌ی این دوره، ترکیب رویکرد تحلیلی با نگاهی تمدنی به اخلاق اسلامی است. به جای پرداختن صرف به توصیه‌های فردی، دوره تلاش می‌کند تا مخاطب را در مواجهه‌ای اندیشه‌ورزانه با بحران‌های دنیای مدرن و اخلاق سکولار قرار دهد. استفاده از آثار متنوع شهید مطهری و تحلیل خط‌به‌خط آن‌ها، باعث عمق‌بخشی به بحث‌ها شده است. مفاهیم اخلاقی نه با نگاهی متحجرانه و فردگرایانه، بلکه با رویکردی اجتماعی، سیاسی و تمدنی تبیین شده‌اند. این دوره مخاطب را به میدان مشارکت فعال فکری می‌کشاند، نه تنها برای شناخت اخلاق، بلکه برای اقامه‌ی آن در بستر اجتماع.