فضائل ماه رجب

در روزگاری که هیاهوی زندگی روزمره فرصت خلوت و تأمل را از انسان می‌گیرد، ماه رجب همان نسیم آسمانی است که دل را به سوی رحمت الهی فرا می‌خواند. دورهٔ «فضائل ماه رجب» با تدریس آیت‌الله تحریری دریچه‌ای است به شناخت عمیق‌تر این ماهِ نورانی، تا دل در مسیر ذکر، توبه و امید قرار گیرد. در آغاز هر سال قمری، رجب نخستین فرصت بیداری است؛ فرصتی که اگر با معرفت و آگاهی همراه شود، روح انسان را برای ورود به میهمانی بزرگ الهی در رمضان آماده می‌سازد. این دوره با بیانی روان و در عین حال ریشه‌دار در متون قرآنی و روایی، گام‌به‌گام مسیر تحول درونی را به مخاطب نشان می‌دهد؛ از فهم جایگاه این ماه در نظام خلقت تا درک عمق دعاهایی که در آن خوانده می‌شود.

در این دوره، آیت‌الله تحریری با روشی تفسیری ـ تربیتی، مضامین بلند دعای شریف «یا من أرجوه» را شرح داده و مفاهیمی همچون ذکر، امید، هدایت، توبه، خیر و شر، فضل الهی و صفات جلال و جمال پروردگار را به‌صورت نظام‌مند و مرتبط به هم تبیین می‌کند. فراگیر در طول چهارده جلسه می‌آموزد که چگونه با بهره‌گیری از اعمال و معارف این ماه، مسیر قرب به خداوند را در زندگی فردی و اجتماعی خود بیابد. بیان استاد، آمیزه‌ای از ژرفای عرفان شیعی و منطق استوار کلام اسلامی است که ذهن را روشن و دل را نرم می‌سازد.

اهداف کاربردی

هدف این دوره آن است که مخاطب را از حالت دانستن سطحی به مرحلهٔ زیست مؤمنانه و آگاهانه در ماه رجب برساند. دورهٔ «فضائل ماه رجب» با تمرکز بر آموزه‌های قرآنی و روایی، نیاز معنوی انسان معاصر را پاسخ می‌دهد؛ انسانی که در میان فشارهای فکری و اضطراب‌های روزگار، در جست‌وجوی پناهی برای آرامش، معنا و جهت است. این دوره به شرکت‌کننده می‌آموزد که چگونه ذکر و دعا را از سطح لقلقهٔ زبان به عمق ایمان و رفتار منتقل کند و مفهوم توبه، امید، و بندگی را در حیات روزمره تجربه نماید. همچنین مخاطب درمی‌یابد که درک درست از خیر و شر، غضب و رحمت الهی، و ولایت اولیای خدا چگونه او را از انحراف فکری و اخلاقی حفظ می‌کند. «فضائل ماه رجب» نه‌تنها آموزش نظری معارف الهی است، بلکه نقشه‌ای عملی برای تحول روحی، بازسازی درون و تقویت پیوند با خداوند در آستانهٔ ماه رمضان به‌شمار می‌آید.

مخاطبان دوره

علاقه‌مندان به معارف اخلاقی و عرفانی اسلام
طلاب، دانشجویان و پژوهشگران حوزهٔ دین و اندیشه
مبلغان و آموزگاران دینی که به دنبال منابع تفسیری دقیق از دعاهای ماه رجب هستند
کسانی که می‌خواهند اعمال این ماه را با معرفت و آگاهی انجام دهند
افرادی که در جست‌وجوی آرامش روحی، توبه و بازگشت به مسیر الهی‌اند
مخاطبانی که می‌خواهند از مفاهیم دعا، ذکر، امید و ولایت برداشت کاربردی در زندگی داشته باشند

دستاوردهای یادگیری دوره

پس از گذراندن این دوره، شرکت‌کننده نگاهی تازه و الهی به ماه رجب و مناسک آن پیدا می‌کند. او درمی‌یابد که این ماه، تنها زمان انجام اعمال عبادی نیست، بلکه فرصتی برای تربیت روح و پالایش درون است. در پایان دوره، مخاطب قادر خواهد بود محتوای دعاهای این ماه را به‌صورت معناشناسانه تحلیل کند و از آن‌ها برای رشد شخصی و تقویت ایمان بهره ببرد. او میان مفاهیمی چون رحمت، امید، عمل صالح، هدایت، توبه و ولایت پیوند درونی برقرار می‌کند و می‌فهمد که چگونه این عناصر، ارکان سلوک دینی در مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام‌اند. همچنین، با فهم فلسفهٔ شرور و غضب الهی، نگاهی متعادل و عمیق به عدل و لطف خداوند در خود پرورش می‌دهد.

چه چیزی می‌آموزید؟

شناخت جایگاه تاریخی و معنوی ماه رجب در اسلام و پیوند آن با ماه‌های شعبان و رمضان
تفسیر و شرح دقیق دعای «یا من أرجوه» و فرازهای معرفتی آن
تحلیل مراتب ذکر زبانی، قلبی و عملی و آثار هر یک در ایمان انسان
درک مفهوم امید حقیقی و تفاوت آن با امید واهی در زندگی دینی
آشنایی با حقیقت توبه، استغفار و بازسازی روحی
فهم ارتباط هدایت و عمل صالح در تحقق ایمان
درک فلسفهٔ خیر و شر نسبی در نظام آفرینش از دیدگاه توحیدی
شناخت غضب الهی و راه‌های پناه بردن به رحمت خدا
تحلیل مفهوم فضل الهی و عطای بی‌کاهش پروردگار به بندگان
درک عمیق از صفات جلال و جمال خداوند و نقش آن‌ها در تربیت معنوی انسان

وجه تمایز دوره

وجه متمایز «فضائل ماه رجب» در روش تربیتی ـ تفسیری آیت‌الله تحریری است؛ روشی که میان معرفت نظری و سلوک عملی پیوندی زنده ایجاد می‌کند. این دوره صرفاً مجموعه‌ای از بیانات اخلاقی نیست، بلکه نظامی از تربیت معنوی پیوسته است که بر مبنای روایات، آیات قرآن و تجربهٔ تربیتی اهل‌بیت علیهم‌السلام بنا شده است. استاد در هر جلسه، یک فراز از دعا یا روایت را می‌خواند، سپس با دقتی تحلیلی و زبانی شیوا، لایه‌های معرفتی و اخلاقی آن را می‌گشاید و نشان می‌دهد چگونه می‌توان آن معنا را در زیست مؤمنانه امروز پیاده کرد.

آیت‌الله تحریری از معدود اساتیدی است که توانسته‌اند میان فلسفه، عرفان و تربیت دینی پیوندی متوازن برقرار کنند. در این دوره، سخنان ایشان نه‌تنها تبیین مفاهیم است، بلکه دعوتی به تجربهٔ باطنی آن مفاهیم است. مخاطب احساس می‌کند در هر جلسه در یک گفت‌وگوی زندهٔ تربیتی حضور دارد؛ گفت‌وگویی میان عقل، دل و وحی. ساختار جلسات نیز به‌گونه‌ای طراحی شده که از مباحث ابتدایی و انگیزشی آغاز می‌شود، سپس به شرح دعای «یا من أرجوه» می‌رسد و در نهایت با تفسیر عمیق صفات الهی و نگاه توحیدی به خیر و شر به پایان می‌رسد.

ویژگی دیگر این دوره، پیوند مستقیم میان مفاهیم دعا و عمل روزمره است. استاد در هر بحث، مسیر تبدیل معرفت به رفتار را توضیح می‌دهد؛ از ذکر زبانی تا ذکر عملی، از امید قلبی تا حرکت اصلاحی، و از توبه تا عمل صالح. به همین دلیل، مخاطب صرفاً شنوندهٔ مفاهیم نیست، بلکه در فرآیندی گام‌به‌گام به خودشناسی و خداشناسی دعوت می‌شود. این ساختار تدریجی باعث می‌شود که فراگیر در طول دوره، نوعی تحول روحی مستمر را تجربه کند؛ تحولی که در پایان، او را به درک شهودی از مفهوم «یا ذوالجلال و الاکرام» می‌رساند.

منابع این دوره محدود به متن‌های کهن یا برداشت‌های کلی نیست؛ بلکه از درون قرآن کریم، روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام و آموزه‌های عمیق علمای شیعه برگرفته شده است. تحلیل‌های استاد، از جنس خطابه یا موعظه نیست، بلکه ترکیبی از استدلال عقلانی و شهود قلبی است که مخاطب را به تفکر و تدبر وامی‌دارد. از سوی دیگر، لحن آرام، انسجام گفتار و بیان بدون تکلف آیت‌الله تحریری، موجب می‌شود مفاهیم بلند عرفانی با زبانی روشن و قابل فهم ارائه گردد.

از منظر آموزشی، ساختار چهارده‌جلسه‌ای دوره با رویکردی پیوسته و تدریجی تنظیم شده است:
پنج جلسهٔ نخست به تبیین جایگاه ماه رجب و شرح آغازین دعای «یا من أرجوه» اختصاص دارد؛ پنج جلسهٔ میانی به تحلیل مفاهیم امید، هدایت، شر، غضب و فضل الهی می‌پردازد؛ و چهار جلسهٔ پایانی، جمع‌بندی معرفتی دعا را با تکیه بر صفات جلال و جمال الهی عرضه می‌کند. این ترتیب موجب می‌شود که مخاطب، نه‌تنها هر جلسه را مستقل بفهمد، بلکه در پایان مسیر، تصویری کلی و منسجم از نظام معرفتی ماه رجب به دست آورد.

در مجموع، دورهٔ «فضائل ماه رجب» با تدریس آیت‌الله تحریری، برنامه‌ای آموزشی برای تربیت دل و اندیشه است؛ دوره‌ای که از تحلیل واژه‌ها و معارف دعا آغاز می‌شود و به شناختی عاشقانه از خدای رحمان ختم می‌گردد. این دوره، با بیانی روشن و استوار، مخاطب را از سطح شنیدن به مرحلهٔ حضور و تجربه می‌برد؛ تا بداند که در ماه رجب، درِ آسمان بر او گشوده است و در هر ذکر و دعا، می‌تواند گامی به سوی قرب الهی و ولایت اهل‌بیت علیهم‌السلام بردارد.