معرفی دوره
آداب معاشرت
آیا تا به حال به این اندیشیدهاید که چرا با وجود آگاهی از مسیر درست، باز هم دچار لغزش میشوید و تلاشهای خودسازی پس از مدتی دچار افت میشوند؟ در عصری که روانشناسی نوین، شخصیت انسان را در قالبهای محدود و متغیر (نظیر تیپهای ۱۶ گانه یونگ) تعریف میکند، با نادیده گرفتن لایه فطرت و ابعاد عمیقتر وجودی، منجر به تحولاتی سطحی و ناقص در ساختار درونی انسان شده است. اما این دوره با تکیه بر اعجاز قرآن و تبیینهای ژرف علامه طباطبایی (رضوان الله علیه) در جلد سیزدهم تفسیر شریف المیزان، مطلبی را مطرح میکند که میتواند یک تحول بنیادین در کل دستگاه روانشناسی و علوم انسانی ایجاد کند. این مباحث از آیه ۸۴ سوره اسراء، «قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ»، استخراج شدهاند که کلمهای بسیار عجیب با داستانی عمیق در ارتباط با آیات قبل خود دارد.
دوره شاکله که توسط حجتالاسلام امینی خواه ارائه شده، شما را به یک سفر معرفتی در عمق ساختار وجودی انسان میبرد. در این دوره، ساختار انسان به سه لایه اصلی تقسیم و تحلیل میشود: ۱. فطرت (حقیقت ثابت، خالص و تغییرناپذیر الهی که رویکردش به خیر و کمال مطلق است)؛ ۲. شاکله اولیه (همان ساختار خلقی، مزاج و تیپهای شخصیتی که قابل تغییر نیست)؛ و ۳. شاکله ثانویه (ساختار اخلاقی و رفتاری که هویت نهایی و سعادت یا شقاوت فرد را تعیین میکند). تأکید محوری این دوره، تمایز نهادن بین فطرت (که مختص خداست و عیب ندارد) و شاکله (که مال خود انسان است و با اعمال شکل میگیرد) است. هدف اصلی این دوره، آموزش چگونگی تربیت شاکله ثانویه است تا کمالات نهفته در گنجینه فطرت را فعلیت بخشد.
این دوره به طور خاص برای برطرف کردن نیازهای اساسی مخاطبان در حوزه انسانشناسی توحیدی و تزکیه عملی طراحی شده است. یکی از مهمترین نیازهایی که این دوره برطرف میکند، ارائه یک نقشه راه عملی و منطبق با وحی برای تزکیه نفس است، به طوری که فرد از درگیریهای بیهوده با نفس و ساختار خلقی خود رها شود و بداند که برای رسیدن به توحید، باید به پنج رکن اصلی سیر و سلوک (شامل صمت، جوع، سحر، عزلت، و ذکر به دوام) متمسک شد. این دوره، نیاز مخاطب را به درک صحیح از مفاهیم اختیار و جبر برطرف میسازد. با تبیین این نکته که عوامل محیطی (مانند ژنتیک یا لقمه حرام) فقط در حد اقتضا و علت اعدادی اثر میگذارند، نه علت تامه، فرد درمییابد که کلید نهایی تغییر همواره در قلب و اراده اوست و میتواند شاکله خود را تغییر دهد، حتی اگر ۶۰ سال سحار علیم (استاد بینالمللی سحر) بوده باشد. همچنین، دوره با تفکیک دقیق بین «بد اخلاقی» و «بیاعصابی»، به مخاطب کمک میکند تا مسئولیت اخلاقی اعمال خود را بپذیرد و بداند که شاکله ثانویه او (اخلاق) ربطی به شاکله اولیه او (مزاج و اعصاب) ندارد و قابل اصلاح است. این دوره به انسان میآموزد که جهل و تعلقات، چگونه مانع تعقل شده و تمایلات فطری درست (مانند میل به قدرت) را به مصادیق کاذب (مانند پول اندوزی برای جاودانگی) تبدیل میکنند و راه رهایی از این فطرت محجوبه چیست.
تمام علاقهمندان به مباحث عمیق انسان شناسی، فلسفه نفس و روانشناسی اسلامی که به دنبال تحولی بنیادین در علوم انسانی و جایگزینی برای الگوهای غربی هستند.
کسانی که در مسیر خودسازی و سیر و سلوک قرار دارند و نیازمند راهکارهای عملی و مبتنی بر جنود عقل و جهل هستند.
فعالان فرهنگی و تربیتی، مشاوران و اساتید دانشگاهی که مایلند ساختار شخصیتی را بر اساس وحی و تفسیر المیزان درک کنند.
افرادی که به دنبال درک صحیح تفاوتهای زن و مرد و توزیع وظایف در شریعت (نظیر جهاد و قضاوت) بر اساس شاکله و اقتضائات خلقی هستند، نه نقص در فطرت.
کسانی که میخواهند بدانند چگونه میتوانند بر تمایلات دروغین و ملکات رذیله (مانند حسادت، کبر و سختگیری) غلبه کنند.
افرادی که میخواهند از مفهوم علم حضوری توحید (عالم الست) مطلع شوند تا بفهمند چرا هیچ عذری برای غفلت از ربوبیت خدا در قیامت پذیرفته نیست.
پس از گذراندن دوره شاکله، شرکتکنندگان به یک درک جامع از مراتب وجودی خود دست مییابند. شما قادر خواهید بود تا نمره کمال شاکله ثانویه خود را از صفر تا صد (که صد مخصوص معصومین است) بر اساس میزان برخورداری از جنود ۷۵ گانه عقل و جهل بسنجید و نه بر اساس تیپهای روانشناسی. این دوره به وضوح نشان میدهد که چرا حساب و کتاب خدا در قیامت لزوماً بابت اعمال خردهریز نیست، بلکه بر اساس شاکله (که در برخی روایات به نیت و وجهه وجودی تفسیر شده) است. شما خواهید آموخت که چگونه از طریق محاسبه و مراقبه، عیوب و رذائل خود (مانند تهاون در عبادات، بلا و گرفتاریهای الکی، تبرج و نمیمه [سخنچینی]) را شناسایی کنید و با مهار و بروز ندادن آنها، ریشهشان را خشک نمایید، چرا که بروز دادن رذیله آن را زندهتر و قویتر میکند. همچنین، درک میکنید که جنود عقل (مانند تواضع، سهولت و رفق) چگونه باید متناسب با شاکله اولیه هر فرد (مزاج و تیپ) تجلی یابند. در نهایت، مهمترین دستاورد، دستیابی به کلید نجات از نفس و جنود جهل است؛ یعنی درک این نکته که برای پیروزی بر جنود جهل، باید دست به دامان توسل شد، زیرا زور انسان به تنهایی به شیطان و عیوب ریشهدار نمیرسد و نیاز به ذوالفقار امیرالمومنین (ع) است.
ساختار سهگانه وجود انسان (فطرت، شاکله اولیه و ثانویه): تعریف دقیق فطرت بهعنوان کار خدا و عاری از عیب، و شاکله اولیه بهعنوان سختافزار خلقی، و شاکله ثانویه بهعنوان ساختار اخلاقی که محل انتخاب و تغییر است.
جنود ۷۵ گانه عقل و جهل: معرفی ۷۵ سپاه عقل و ۷۵ سپاه جهل بهعنوان ترازوی کامل برای سنجش کمال و سنجش درجه تقوا و عبودیت، که رتبه شاکله انسان را از صفر تا صد تعیین میکنند.
نقد روانشناسی شخصیت بر اساس فطرت: تبیین اینکه تیپهای شخصیتی (شاکله اولیه) بهتر و بدتر ندارند و صرفاً یک قالب هستند، و معیار سنجش کمال، جنود عقل است، نه تیپ.
جبر، اختیار و قاعده علت اعدادی: درک نقش محدود عوامل بیرونی (محیط، ژنتیک) در حد اقتضا، و نقش کامل اراده فرد در شکلدهی شاکله ثانویه، با مثالهایی نظیر همسر فرعون.
اصول خمسه سیر و سلوک: شناخت ارکان اصلی تزکیه و پرورش شاکله شامل صمت (سکوت از حرف بیهوده)، جوع (کمخوری)، سحر (بیداری شب)، عزلت (دوری از تکثرات بیرونی)، و ذکر به دوام.
علم حضوری توحید (عالم الست): توضیح آیه ذر (اعراف ۱۷۲) و تبیین اینکه خداوند ربوبیت خود را به صورت علم حضوری (چراغ روشن) در نهانخانه دل قرار داده تا کسی در قیامت عذر «غفلت» نیاورد.
فطرت محجوبه و تعقل: فهم اینکه تعلقات و حب به شیء (دوست داشتن چیزی) مانع تعقل شده و حقیقت فطرت را میپوشانند، و این همان شیطنتی است که معاویه داشت و شبیه عقل است نه خود عقل.
راهکار مهار ملکات رذیله: آموزش چگونگی مقابله با صفات ناپسند (مانند حسادت، کبر، و سختگیری) از طریق مهار و بروز ندادن آنها، و جایگزینی فضائل از طریق تمرین منظم و آرامآرام در امور ساده (قاعده اخوات).
نقش نیت و ملکات در حسابرسی الهی: درک اینکه نیت در روایات به معنای وجهه وجودی و ساختار اصلی انسان است و حسابرسی خدا و نظام رزق او با شاکله ما ارتباط دارد.
وجه تمایز اصلی دوره شاکله، در مبانی معرفتی عمیق، منابع منحصربهفرد و رویکرد کاربردی و عملیاتی آن نهفته است که ساختار سنتی روانشناسی را به چالش میکشد. مبنای اصلی این دوره، تکیه بر آیه شاکله (اسراء، ۸۴) و تحلیل جامع علامه طباطبایی در المیزان است، به جای اتکا به نظریات روانشناسی سکولار. این رویکرد، هستی انسان را بر اساس سه لایه فطرت، شاکله اولیه و ثانویه ترسیم میکند و نقصی که روانشناسی مدرن با نادیده گرفتن فطرت دارد، جبران میسازد. همچنین، ترازوی سنجش کمال در این دوره، نه معیارهای فردی، بلکه حدیث شریف جنود عقل و جهل (شامل ۷۵ سپاه) است که ابعادی شامل اخلاص، حیا، وقار، توبه و تواضع را به طور سیستماتیک در بر میگیرد و معیاری کاملاً اسلامی برای رشد اخلاقی فراهم میآورد.
با وجود اینکه این مباحث از نظر علمی و فلسفی بسیار عمیق و سنگین هستند (مانند بحث اتحاد نفس و بدن، یا علم حضوری)، حجتالاسلام امینی خواه آنها را با زبان فاخر، شیوا و در قالب مثالهای بسیار ساده و کاربردی (نظیر داستان سحره فرعون، ماجرای ادواردو آنیلی، یا مثال آینه و دیدن) ارائه میدهند تا مفاهیم انتزاعی به روشنی درک شوند و از درگیر شدن با اصطلاحات پیچیده پرهیز شود. تمرکز اصلی بر جنبه عملی است، لذا حجم زیادی از زمان به توضیح ملکات رذیله و راهکار مهار آنها اختصاص داده میشود.
یکی از نکات متمایز کننده این دوره، تمرکز بر رحمت الهی و اختیار تام انسان است. این دوره توضیح میدهد که تفاوتهای شاکلهای میان زن و مرد (مانند قوت عاطفی یا ضعف فیزیکی) نقص در فطرت نیست، بلکه زمینه ساز جلب رحمت الهی و متناسب با وظایف تعیینشده در شریعت است. همچنین، تأکید ویژه بر این نکته دارد که هرچند اصلاح شاکله سخت است و پس از یک سن خاص (حدود ۴۰ سالگی) سختتر میشود، اما محال نیست و نباید منجر به ناامیدی شود.
این دوره بهطور ویژه، ناتوانی ذاتی انسان در برابر جنود ۷۵ گانه جهل (نظیر کبر، حسادت، تعصب، و سختگیری) را تبیین میکند. راهکار اصلی برای پیروزی نهایی، نه فقط اتکا به قدرت نفس، بلکه درک ضرورت توسل به ائمه و شمشیر ذوالفقار امیرالمومنین (ع) است تا ریشههای سفت شده ملکات رذیله (که خود را به شکل دغدغههای مقدس مانند «نگرانی برای دین» نمایش میدهند) برچیده شود. این نگاه، دوره را از سطح صرفاً اخلاقی یا روانشناسی فراتر برده و آن را در دستگاه کامل سلوک توحیدی قرار میدهد.
این دوره، بر لزوم انضباط درونی تأکید میکند و میآموزد که حد واجب در عبادات (مانند میزان خمس، تعداد رکعات نماز) به گونهای تنظیم شده که متناسب با توان همه شاکلهها و تیپها باشد. در مقابل، انجام مستحبات موکد (مانند نماز شب) باید با تناسب سنجی دقیق با شاکله اولیه و توان فرد صورت پذیرد تا نه تنها او را به کمال برساند، بلکه مانع ناامیدی و شکست نشود (مثلاً کسی که نمیتواند سحر بیدار شود، باید بر همین مقدار واجب خود مواظبت کند).
در این دوره تأکید میشود که عقل آن است که با آن خدا پرستیده میشود (ما عبد به الرحمان) و نهتنها صرفاً ابزار منطقی (شبیه عقل یا مکرا/شیطنت معاویه). همچنین، این دوره با تفسیری عمیق از نیت بهعنوان وجهه وجودی انسان، توضیح میدهد که چگونه رزق و حساب و کتاب الهی با شاکله (شخصیت شکلگرفته ما) سروکار دارد، و نه فقط با اعمال جزئی، و این امر اهمیت اصلاح بنیادین را دوچندان میکند.
تعداد دانشجو
۱۰۶
مدت دوره
۰ : ۳۱ : ۵
امتیاز (۲ نفر)
۵ از ۵
بارگذاری شده
% ۱۰۰
