امیر حکمت

آیا در جستجوی ثروت حقیقی و پایدار هستید؟ ثروتی که نه با گذر زمان کهنه شود و نه با اسراف کاستی یابد؟ امیرالمؤمنین (ع) معیارها و راه‌های دستیابی به این ثروت ابدی را در کلمات قصار خویش بیان فرموده‌اند. دوره امیر حکمت فرصتی است تا شرکت‌کنندگان با غور در حکمت‌های نهج‌البلاغه که از زبان امیر بیان جاری شده، به گمشده حقیقی خویش دست یابند. این حکمت‌ها صرفاً مجموعه‌ای از نصایح نیستند، بلکه علم زندگی حقیقی هستند که مسیر حرکت انسان را از زیست حیوانی (که هدفش تنها علف است) به سعادت ابدی دگرگون می‌سازد. این دوره، با هدف زدودن جهل درونی (جهلی که عالم را می‌کشد) و تبدیل دانایی به توانایی عملی، به شما می‌آموزد که چگونه از ابزارهای معنوی همچون عقل (که بزرگترین ثروت است)، یقین (که برترین مزد الهی است)، و صبر (که رأس ایمان است) برای ساختن یک سبک زندگی اسلامی متعادل استفاده کنید.

حجت‌الاسلام استاد نظافت در این دوره، با تکیه بر سنت‌های معتبر اسلامی و سیره اهل بیت، به تفسیر عمیق حکمت‌هایی می‌پردازند که نه تنها قلب را نرم می‌کند و انرژی معنوی می‌بخشد، بلکه به انسان توانایی می‌دهد تا در برابر امواج متلاطم دنیا، اعتدال و توازن خود را حفظ نماید. این دوره تأکید دارد که سعادت و نجات، امری معجزه‌آسا نیست، بلکه نتیجه جدیت، کوشش و مبارزه بر مبنای علم و بصیرت است. شرکت‌کنندگان در امیر حکمت می‌آموزند که چگونه نه تنها باید حکمت را بشنوند، بلکه باید آن را رعایت کنند و در تمام جوانب زندگی به کار گیرند، زیرا پست‌ترین علم، علمی است که بر زبان نگه داشته شود و به عمل تبدیل نگردد. مسیر امیر حکمت، مسیر از بین بردن رکود علمی و رسیدن به بالاترین سطح علم است؛ علمی که در جوارح و ارکان بدن ظاهر شود.

اهداف کاربردی

این دوره با اتکا به تعالیم اهل بیت (ع)، به صورت کاربردی و عملی، نیازهای بنیادین تربیتی و معیشتی مخاطبان را برطرف می‌سازد. هدف اصلی، اصلاح رابطه انسان با خدا، خویشتن و مردم است. دوره امیر حکمت به شرکت‌کنندگان کمک می‌کند تا آسیب‌های عقل (مانند حماقت که بزرگترین فقر است) را بشناسند و با تفکر عمیق و جولان دادن اندیشه، به عاقلانه‌ترین تصمیمات دست یابند. این دوره مهارت‌های لازم برای حفظ عزت و کرامت نفس را فراهم می‌کند تا مخاطب هرگز برای برطرف کردن نیازهای خود، دست نیاز به سوی نااهل دراز نکند و فقرش او را زمین‌گیر و گنگ نسازد. همچنین، با تبیین فضایل و رذایل اخلاقی، دوره به مخاطب می‌آموزد که چگونه رذایلی چون بخل (که جامع همه عیوب است) را با معرفت و تمرین عملی درمان کند و به سخاوت (که خلق عظیم خداست) دست یابد. از اهداف کلیدی دیگر، ایجاد تعادل در حالات روحی مانند خوف، رجا، حرص و غضب است تا فرد نه دچار ناامیدی شود و نه به دلیل ایمن شدن از مکر خدا، در گناه جری گردد. این دوره به فرد می‌آموزد که چگونه فرصت‌ها را غنیمت شمرده و از ضایع شدن عمر (که به مثابه شمع در حال سوختن است) جلوگیری نماید، زیرا ضایع کردن فرصت، غصه گلوگیر است.

مخاطبان دوره

افرادی که دغدغه اصلاح نفس و خودسازی دارند و می‌خواهند ایمان خود را ریشه‌دار کنند.
کسانی که به دنبال شناخت ثروت‌های معنوی (عقل، یقین، قناعت) و روش‌های حفظ آن هستند.
معلمان، مبلغان، مدیران و والدینی که خود را امام و پیشوای دیگران می‌دانند و نیازمند یادگیری روش تعلیم و تربیت صحیح (با عمل قبل از زبان) هستند.
جوانان و کسانی که در آستانه تصمیم‌گیری‌های بزرگ (ازدواج، شغل، تحصیل) قرار دارند و نیازمند تدبیر، دوراندیشی و مشورت عاقلانه هستند.
افرادی که می‌خواهند از فریب دنیا (مار نرم با زهر کشنده) در امان بمانند و با نگاه توحیدی به قضا و قدر، در زندگی آرامش و نشاط داشته باشند.
کسانی که در روابط اجتماعی و شغلی، می‌خواهند حکمت را تشخیص داده و با دوری از چاپلوسی و تملق، روابط خود را بر مبنای حق‌گرایی استوار سازند.

دستاوردهای یادگیری دوره

پس از گذراندن این دوره، مخاطب به یک بصیرت عمیق و فکورانه در امور دین و دنیا دست می‌یابد که این بصیرت مانع گمراهی (مضلات الفتن) می‌شود. شرکت‌کننده درخواهند یافت که ارزش حقیقی هر کس به آن چیزی است که آن را نیکو می‌داند، و معیارهای غلط جامعه را کنار می‌گذارد. دستاورد اصلی، نهادینه شدن عمل صالح و تربیت شدن با ادب و حسن خلق است، به طوری که حلم او به عظمت می‌رسد و محبوب القلوب می‌گردد. در حوزه روابط، مخاطب می‌آموزد که چگونه دوست خوب را کسب کند و آن را حفظ نماید و از دوستی با بخیل، دروغگو و فاجر بپرهیزد. همچنین، نحوه برخورد با ستایش را فرا می‌گیرد تا عجب و خودشیفتگی (که وحشتناک‌ترین تنهایی است) مانع پیشرفت (ازدیاد) او نشود. در نهایت، با درک این حقیقت که اهل بیت (ع) بالش میانه و حد اعتدال هستند، فرد از افراط و تفریط در عقاید و عمل دوری کرده و همواره ملازم سیره و منش معصومین خواهد بود.

چه چیزی می‌آموزید؟

معیار سنجش عقل و جاهل: شناخت عقل به عنوان بزرگترین ثروت و حماقت به عنوان بزرگترین فقر. درک رابطه معکوس میان عقل کامل و میزان سخن.
اصول روابط اجتماعی موفق: یادگیری فنون حفظ دوست و دوری از عاجزترین ناتوانی‌ها. چگونگی برخورد با مردم به نحوی که اگر بمیرید بر شما بگریند و اگر زنده باشید مشتاق شما باشند.
مدیریت مال و ثروت: تبیین زهد واقعی و تعریف قناعت به عنوان مالی که تمام نمی‌شود. یادگیری اعتدال در مصرف (بخشش بدون اسراف، اندازه‌گیری بدون سخت‌گیری).
سودمندی علم و جایگاه عمل: فهم اینکه ارزشمندترین علم، علمی است که در اعضای بدن ظاهر شود و علم بی‌عمل، موجب هلاکت عالِم است.
راهکار مبارزه با غرور و عُجب: درک وحشتناک‌ترین وحشت و آموختن دعا برای رفع غفلت و گناهانی که مردم نمی‌دانند.
انواع خیر و شر: فهم اینکه انجام دهنده کار خیر بهتر از خود خیر است و انجام دهنده شر بدتر از خود شر.
اصول تربیت و رهبری: روش تربیت با سیره و عمل قبل از زبان و شرط اقامه حق توسط مدیرانی که از طمع پیروی نمی‌کنند.
آداب شکر و برخورد با نعمت: آموختن مراحل سه‌گانه شکر نعمت و پرهیز از سرمستی در دارایی و همچنین بازداشتن خود از گناه در فقر (عفاف).
اصلاح امور با تقوا: فهم این وعده الهی که هرکس رابطه خود را با خدا و آخرت اصلاح کند، خداوند دنیا و رابطه او با مردم را اصلاح خواهد کرد.
حاجت‌روایی و شرط قبولی: آموزش سه شرط قبولی عمل خیر و حاجت‌روایی: کوچک شمردن عمل، کتمان آن و عجله در انجام.

وجه تمایز دوره

وجه تمایز دوره امیر حکمت در رویکرد منحصر به فرد آن برای تبدیل معارف بنیادین نهج‌البلاغه به یک برنامه جامع برای زندگی (سبک زندگی اسلامی) است. این دوره نه تنها بر روایت (نقل قول) تأکید دارد، بلکه هدف اصلی آن درایت (فهم عمیق و تدبر) در سخنان امیرالمؤمنین (ع) است. حجت‌الاسلام استاد نظافت تأکید دارند که حامل فقه (راوی) با کسی که بهتر می‌فهمد (اهل درایت) تفاوت دارد. منبع اصلی، حکمت‌های نهج‌البلاغه است که به دلیل دقت و منطق شگفت‌انگیز و فصاحت و بلاغت، سند حقانیت اهل بیت (ع) محسوب می‌شود.

سبک تدریس بر شناخت علت‌ها و آثار متمرکز است؛ یعنی ابتدا چرایی یک حکم تبیین می‌شود (مانند چرایی اینکه فقر مایه ننگ است) و سپس راهکار عملی آن. ساختار جلسات شامل تفسیر لغات دشوار، ارائه مراحل سه‌گانه فهم حکمت و تشریح ابعاد متعدد یک فضیلت یا رذیله (مانند ۱۲ حالت متضاد قلب) است. همچنین، در این دوره همواره شواهد قرآنی و روایی از دیگر منابع برای استحکام بخشیدن به تفسیر ارائه می‌شود.

بزرگترین وجه تمایز، تمرکز بی‌وقفه بر تبدیل علم به عمل است. دوره امیر حکمت موعظه‌ای است که حرارت معنوی و انرژی ایجاد می‌کند. استاد در طول جلسات، همواره بر این نکته تأکید دارند که باید بلافاصله پس از شنیدن، عمل کرد. مفاهیم انتزاعی مانند عقل، صبر، و تقوا به الگوهای رفتاری عینی و کاربردی (مانند شکر قلبی، کتمان فقر، و نحوه برخورد با عیب دیگران) تبدیل می‌شوند تا مخاطب به صورت آگاهانه و ارادی، اصلاح سبک زندگی خود را آغاز کند.

استاد به مخاطبان القا می‌کنند که همواره اهل نقد باشند و نصیحت دیگران را به نیت اصلاح بپذیرند. تفکر در آموخته‌ها و تفکر در خلقت آسمان و زمین به عنوان راه‌های اصلی حیات تازه دل و افزایش فهم عمیق معرفی می‌شوند. همچنین، خودشناسی به عنوان اولین گام برای مبارزه با عُجب و غرور و در جا نزدن تأکید می‌شود. این دوره به مخاطب می‌آموزد که سؤالات بی‌فایده را کنار بگذارد و تنها بر چیزهایی تمرکز کند که روز قیامت از آن‌ها سؤال می‌شود.