خودآگاهی با رویکرد معرفتی و تربیتی

آیا تاکنون از خود پرسیده‌اید «من که هستم و از کجا باید آغاز کنم؟» در جهانی که انسان را در انبوه اطلاعات و نقش‌ها پراکنده می‌سازد، بازگشت به خویشتن، مهم‌ترین نیاز تربیتی عصر ماست. دوره‌ی خودآگاهی با رویکرد معرفتی و تربیتی با تدریس استاد حسن پُرسا پاسخی است به همین پرسش بنیادین. این دوره مخاطب را به سفری درونی دعوت می‌کند؛ سفری از سطح دانستن به عمق فهمیدن، از شناخت نظری به تجربه‌ی وجودی، و از آگاهی ذهنی به قیام عملی. استاد پُرسا با بیانی ریشه‌دار در قرآن کریم و معارف اهل‌بیت(ع)، نشان می‌دهد که خودآگاهی صرفاً شناخت صفات و ویژگی‌های روانی نیست، بلکه ادراک نسبت انسان با حق و آفرینش است. در این مسیر، مخاطب می‌آموزد چگونه آیات الهی را در جان و جهان ببیند و نشانه‌ها را به فهم، فهم را به ایمان، و ایمان را به عمل تبدیل کند.

در این کارگاه، انسان به عنوان موجودی با قوام درونی و استعداد قیام معرفی می‌شود؛ موجودی که می‌تواند بی‌واسطه و بی‌انتظار از شرایط بیرونی، مسیر رشد خود را آغاز کند. دوره بر آن است تا با نگاهی جامع و تربیتی، پیوندی میان عقل، قلب و رفتار ایجاد نماید. شرکت‌کننده با مفاهیمی چون صراط مستقیم، سبیل مقیم، قیام درونی، ایمان مستمر، متوسمین (نشانه‌شناسان الهی) و جایگاه قلب در ادراک حقیقت آشنا می‌شود. در هر جلسه، آیات و روایات نه به‌عنوان متونی مقدس برای حفظ، بلکه به‌منزله‌ی راهنمایی زنده برای عمل تفسیر می‌شوند. بدین‌سان، فراگیر گام‌به‌گام درمی‌یابد که مسیر خودآگاهی، از معرفت نفس آغاز و به معرفت رب و تحول در سبک زندگی منتهی می‌گردد.

اهداف کاربردی

دوره‌ی خودآگاهی با رویکرد معرفتی و تربیتی برای پاسخ به عمیق‌ترین نیاز انسان امروز طراحی شده است: نیاز به بازشناسی خویشتن و بازسازی رابطه با حقیقت. بسیاری از ما در سطح دانستن متوقف مانده‌ایم؛ کتاب می‌خوانیم و سخن می‌شنویم، اما این معرفت به تغییر در رفتار و تصمیم ما منجر نمی‌شود. هدف این دوره آن است که میان علم و فهم، و میان فهم و عمل، پلی استوار برقرار کند. شرکت‌کنندگان در این مسیر می‌آموزند چگونه گزاره‌های الهی را از سطح ذهن به عمق جان فرو برند، و در همان لحظه‌ی ادراک، آن را به عمل و سبک زندگی تبدیل نمایند. این کارگاه کمک می‌کند تا فرد از رکود، رخوت و انفعال در برابر شرایط بیرونی رهایی یابد و با تکیه بر قوام درونی خود، در هر وضعیت اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی، مسیر رشد را ادامه دهد. هدف دیگر دوره، بازتعریف «آگاهی» در قالب نظام تربیتی اسلام است؛ یعنی آگاهی‌ای که به قیام می‌انجامد، نه صرف دانستن؛ به ایمان منتهی می‌شود، نه احساس زودگذر.

مخاطبان دوره

دانشجویان، طلاب، معلمان و مربیان علاقه‌مند به تربیت دینی و رشد فردی
پژوهشگران حوزه‌ی علوم انسانی و مطالعات قرآنی
فعالان فرهنگی و اجتماعی که به دنبال عمق‌بخشی به فعالیت‌های تربیتی هستند
والدین و خانواده‌هایی که به پرورش خودآگاهی در فرزندان اهمیت می‌دهند
جوانانی که در جست‌وجوی معنا، هدف و مسیر رشد شخصی‌اند
هر انسانی که می‌خواهد از غفلت، روزمرگی و وابستگی به شرایط بیرونی رها شود و به قوام درونی برسد

دستاوردهای یادگیری دوره

شرکت‌کننده پس از گذراندن این دوره، به بینشی تازه درباره‌ی حقیقت خویشتن و ساختار درونی انسان دست می‌یابد. او درمی‌یابد که آگاهی نه محصول انباشتن دانش، بلکه نتیجه‌ی تذکر، تأمل و حضور است. در پایان دوره، فراگیر قادر خواهد بود میان سطح علم و سطح فهم تمایز قائل شود و لحظه‌ی دریافت حقیقت را به لحظه‌ی عمل تبدیل کند. او با سازوکارهای قرآنی خودسازی مانند توبه، انابه، ایمان، و ربط قلب آشنا می‌شود و درمی‌یابد که مسیر رشد از درون آغاز می‌شود، نه از بیرون. از دیگر دستاوردها، توانایی مشاهده‌ی نشانه‌های الهی در زندگی روزمره، تحلیل رویدادها بر اساس مفاهیم قرآنی، و طراحی سبیل شخصی رشد در دل صراط مستقیم است. این دوره در نهایت به او می‌آموزد که خودآگاهی، هنر زیستن با ایمان، بصیرت و مسئولیت است.

چه چیزی می‌آموزید؟

فهم عمیق از مفهوم خودآگاهی معرفتی در پرتو قرآن و سنت
تمایز میان علم و فهم و درک ضرورت تبدیل فهم به رفتار
آشنایی با مفاهیم کلیدی چون صراط مستقیم، سبیل مقیم و قیام درونی
شناخت جایگاه قلب در نظام ادراک و نقش آن در حفظ لطافت روح
درک ارتباط میان ایمان، استمرار و حرکت در مسیر رشد
تمییز میان الهام و وسوسه بر پایه‌ی سوره‌ی شمس و ساختار نفس
آشنایی با مراحل انابه، توبه و اوبه به‌عنوان فرایند بازگشت تربیتی
تمرین مشاهده‌ی آیات الهی در «آفاق و انفس» و تفسیر آن‌ها در زندگی
شناسایی موانع رشد درونی و راه‌های حفظ انگیزه در مسیر خودسازی
طراحی الگوی شخصی سبک زندگی بر اساس اصول معرفت نفس و ایمان فعال

وجه تمایز دوره

ویژگی ممتاز دوره‌ی خودآگاهی با رویکرد معرفتی و تربیتی در این است که آموزش در آن صرفاً انتقال اطلاعات نیست، بلکه فرایندی زنده برای بیداری درونی است. استاد حسن پُرسا با تکیه بر ترکیب منحصر‌به‌فردی از آیات قرآن، احادیث اهل‌بیت(ع) و تجربه‌های تربیتی، مخاطب را از ذهن به قلب و از قلب به عمل هدایت می‌کند. شیوه‌ی تدریس او مبتنی بر مباحثه، پرسش و پاسخ و مراقبه‌ی درونی است؛ به‌گونه‌ای که فراگیر نه شنونده‌ای منفعل، بلکه همراهی فعال در مسیر کشف می‌شود. ساختار جلسات بر مبنای تدریج در علم و فوریت در فهم شکل گرفته است؛ یعنی یادگیری به صورت مرحله‌به‌مرحله و درونی اتفاق می‌افتد، اما به محض درک حقیقت، عمل به آن بی‌درنگ آغاز می‌شود.

در هر جلسه، یکی از آیات یا سوره‌های قرآن محور گفت‌وگو قرار می‌گیرد؛ از جمله سوره‌های حجر، فصلت، تین، کهف و شمس. استاد با تحلیل دقیق واژگان قرآنی مانند «متوسمین»، «سبیل مقیم»، و «احسن تقویم»، به شرکت‌کننده می‌آموزد که زبان قرآن را به زبان زندگی تبدیل کند. در کنار مباحث نظری، لحظاتی برای تفکر، تذکر و تمرین‌های شخصی در نظر گرفته شده است تا مخاطب بتواند مفاهیم را در ساختار وجود خود تجربه نماید. این ترکیب از معرفت و تربیت، از عقل و قلب، از اندیشه و عمل، باعث می‌شود که دوره به مسیری تحول‌آفرین بدل گردد، نه صرفاً یک درس آکادمیک.

از دیگر وجوه تمایز این دوره، نگاه جامع آن به انسان است. برخلاف بسیاری از دوره‌های خودشناسی که صرفاً روان‌شناختی‌اند، در اینجا انسان در منظومه‌ی الهی تعریف می‌شود؛ موجودی که «لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم» و حامل قوام درونی و استعداد قیام است. بنابراین خودآگاهی نه بازگشت به خویشتن جدا از خدا، بلکه بازگشت به حقیقت الهی خویش است. همین نگاه باعث می‌شود شرکت‌کننده از هرگونه خودمحوری و فردگرایی عبور کرده و به مسیر ایمان، تعهد و عمل جمعی برسد.

رویکرد دوره کاملاً تربیتی و عملیاتی است. استاد پُرسا تأکید می‌کند که هر گزاره‌ی حقی که انسان آن را فهمید، باید در همان لحظه به رفتار تبدیل شود؛ زیرا فهم بدون عمل، درک ناقص است. بدین ترتیب، هر جلسه نه تنها انتقال معرفت، بلکه دعوتی به قیام و تغییر است. مخاطب در جریان مباحث درمی‌یابد که ایمان زنده همان است که در رفتار جاری می‌شود و قلب زنده قلبی است که از ادراک تا عمل در حرکت است.

تعامل انسانی و فضای هم‌افزایی از دیگر ویژگی‌های این دوره است. گفت‌وگوهای جمعی، پرسش‌های درون‌زا و فرصت‌های تأمل شخصی بخشی از ساختار آموزشی است تا هر شرکت‌کننده در حد ظرفیت خود بهره‌مند گردد. استاد پُرسا با مهارتی تربیتی، هر جلسه را به کارگاه فهم و تجربه تبدیل می‌کند؛ جایی که دانش‌پذیر خود موضوع بحث است و نه فقط شنونده‌ی آن.

در نهایت، تمایز نهایی این دوره در این است که خودآگاهی را نه هدف، بلکه آغاز می‌داند؛ آغاز مسیری که به خداآگاهی، خلق‌آگاهی و بازگشت آگاهانه به خویشتن ختم می‌شود. این دوره به مخاطب می‌آموزد که انسان موجودی است که می‌تواند در هر لحظه برخیزد، در هر شرایطی قیام کند و با تکیه بر نور عقل و ایمان، زندگی خویش را در مسیر صراط مستقیم سامان دهد.